میزان ازدواج ۴۰ درصد کاهش یافت
رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سال ۱۴۳۰ براساس برآوردهای صورت گرفته ۳۰ درصد جامعه سالمند خواهند شد، گفت: ممکن است بسیاری از دانشگاه ها به سرای سالمندان تبدیل شود و ما در این مکان‌ها نگهداری شویم.
به گزارش چابک آنلاین به نقل از ایرنا، امیرحسین بانکی‌پورفرد روز یکشنبه در نشست الزامات سیاست‌گذاری جمعیتی در ایران افزود: در سال ۱۴۳۰ حدود ۳۰ درصد جمعیت کشور سالمند می‌شوند و زمانی که ۲ نفر وجود خارجی خواهد داشت فقط امکان مراقبت از خود را خواهند داشت و باید این سوال را پرسید که در این دوره چه اتفاقی خواهد افتاد زیرا دوران سالمندی دوره تنهایی و بسیار سختی برای ما خواهد بود.
وی افزود: باید جمعیت‌شناسان بسیار زودتر به فکر وضعیت جمعیت چاره‌ای اساسی می‌کردند. این موضوع در بُعد امنیتی نیز تاثیراتی خواهد داشت،در نقشه کشور پیری خواهیم داشت، نظام سلامت و بیمارستان‌های ما با مشکلاتی مواجه خواهند شد زیرا هزینه یک سالمند ۶ یا ۷ برابر فرد عادی است و باید تعداد بیمارستان‌ها را چند برابر کنیم اما آیا این تعداد جوان داریم که بیمارستان تاسیس یا نگهداری کنند؟
بانکی‌پورفرد با بیان اینکه نظام بهداشت و درمان در سال ۱۴۳۰ در دوره سالمندی نمی‌تواند جوابگوی نیاز سالمندان باشد، اظهار داشت: این موضوع ابربحران جمعیت است و جمعیت‌شناسان باید فریادشان بلند شود و باید دید چه اتفاقی برای این کشور رخ می‌دهد.
اکنون بحث هرم سنی یا پیری جمعیت مطرح است
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اکنون مساله ما میزان جمعیت نیست چون جمعیت کنونی کشور به آمار ۸۵ میلیون نفر رسیده است، در قرن‌های گذشته با پدیده انفجار جمعیت روبه رو بودیم و مساله اصلی جمعیت‌شناسان این بود که در هر کشور و منطقه‌ای چقدر توان جمعیتی دارد و با چه سرعتی امکان افزایش در آن منطقه وجود دارد. اما در این چند دهه در دنیا بحث هرم سنی جمعیت یا همان پیری جمعیت است و مساله اصلی ما پیری جمعیت و جوانی جمعیت است نه میزان جمعیت.
وی ادامه داد: همه قبول داریم که جمعیت پیر جمعیت خوبی نیست اما در برابر دوگانه جوانی و پیری جمعیت چنین اختلافی وجود دارد که برخی جمعیت پیر را مقبول‌تر از جمعیت جوان بدانند اما همه می‌دانیم که انتظار زیادی نمی‌توان از جامعه پیر داشته باشیم.
کاهش ۳۵ درصدی موالید در هفت سال گذشته
رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی گفت: در هفت سال گذشته میزان موالید در کشور از یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در سال به یک میلیون تولد رسیده است که این موضوع نشان از ۳۵ درصد کاهش موالید در کشور دارد.
وی ادامه داد: همچنین میزان ازدواج در ۱۲ سال گذشته ۹۰۰ هزار مورد بوده است اما اکنون به ثبت ۵۰۰ هزار مورد ازدواج در کشور رسیده‌ایم که این مساله نیز ۴۰ درصد کاهش را به همراه دارد.
بانکی‌پورفرد افزود: در واقع این موضوعات به عنوان سقوط آزاد و خبر از یک خشکسالی عمیق در جامعه را به ما می‌دهد و زمانی خواهد رسید که همه پیر خواهند شد و نمی‌توانیم آن زمان نیروی جوان داشته باشیم به همین دلیل باید جمعیت‌شناسان ۱۰ تا ۱۵ سال پیش این موضوع را مطرح می‌کردند که البته از سوی برخی جمعیت‌شناسان مطرحه شد اما کسی جدی نگرفت زیرا ما ملموس‌گرا هستیم و تا کسی این را حس نکند نمی‌تواند قبول کند.
وی اضافه کرد: مشکل ما با پیری جمعیت این است که باید نخبگان، مسئولان و مدیران بدانند که زمانی که جمعیت پیر شد راه درمانی تا پس از ۱۰۰ سال برای آن وجود ندارد.
کاهش ۴۰ درصدی بودجه جوانی جمعیت
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: سال گذشته ۱۱ هزار میلیارد تومان بودجه برای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تخصیص داده شد که امسال ۴۰ درصد این بودجه کمتر شده است البته بودجه اجرای برنامه هفتم توسعه را هم سازمان برنامه و بودجه کم کرده است، باید این بحران را بیشتر ملموس کنیم تا بتوانیم به این موضوع اهمیت بدهیم.
وی اضافه کرد: کل بودجه قانون جوانی جمعیت با ۷۳ ماده هفت هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار است که در همین ارتباط وزیر بهداشت اعلام کرد فقط اقلام پیشگیری برای توزیع رایگان هفت هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
بانکی‌پورفرد اظهار داشت: براساس محاسبات پیری جمعیت در حال رخ دادن در کشور است و در قانون جوانی جمعیت روی این مساله متمرکز شدیم و باید جلوی پیری جمعیت را بگیریم و در این پنج یا ۶ ساله که هنوز دهه ۶۰ امکان باروری دارند باید از این فرصت استفاده کنیم و در پنج سال تمام موانع فرزندآوری را پیدا کنیم و راه‌حل آن در قانون آورده شود چون ۴۰ درصد جمعیت بعد از دهه ۶۰ کاهش داشته‌ایم.
وی موانع قانون جوانی جمعیت را ۲۱ مورد عنوان کرد و افزود: تاخیر در ازدواج جوانان، کاهش سن ازدواج، الگوی مسکن، مشکلات اقتصادی و هزینه فرزندپروری، اشتغال و نگرانی آتیه زنان، اشتغال پدران خانواده، هزینه دوران باداری و شیردهی، هزینه‌های ناباروری، عقیم‌سازی و استفاده بی‌رویه از اقلام پیشگیری، ترس از فرزند معلول، قبح‌زدایی از سقط جنین، نگهداری از تربیت و آینده فرزندان و ضعف خدمات اجتماعی مادر و کودک از جمله این موانع است.
بانکی‌پورفرد افزود: ۲۱ مانع در این زمینه وجود دارد که براساس این مشکلات، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نوشته شد که تاکنون ۳۰ درصد این قانون اجرا نشده است و هنوز جامعه ما نمی‌داند ما با چه فاجعه‌ای روبه‌رو هستیم.
آینده دانش‌آموزان طلایی است
رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس گفت: ۶ سال پیش یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر به عنوان دانش‌آموز به دنیا آمد و امسال به این تعداد خدمات آموزشی داده می‌شود و اما اکنون یک میلیون دانش‌آموز داریم که در ۶ سال آینده خدمات آموزشی و آینده طلایی خواهند داشت.
وی ادامه داد: برای رفاه حال مادران شاغل باید همه دستگاه‌های اداری، مهدکودک داشته باشند و بسیاری از این فعالیت‌ها برای رفاه حال بانوان شاغل اندیشیده شده است اما سازمان برنامه و بودجه، اعتبارات موردنیاز این قانون را در اختیار ما قرار نداده است.
بانکی‌پورفرد همچنین به موضوع سقط جنین به عنوان یکی از مشکلات اشاره کرد و گفت: تعداد سقط جنین با تعداد فرزندآوری تنه می‌زند هیچکس نمی‌داند که ما حقوق جنین هم داریم و با وحشیانه‌ترین شکل آن جنین را از بین می‌برند و به مادر القا می‌شود که یک شی مانند آپاندیسیت را از دست داده است بخاطر چنین تفکراتی سقط جنین به همین شیوه در کشور به شدت افزایش یافته است.
وی به برخی اقدامات درباره تشویق والدین به فرزندآوری اشاره کرد و افزود: به عنوان نمونه تسهیلات ازدواج هفت برابر و تسهیلات فرزندآوری پس از چند سال از تصویب آن سه برابر شده است.
خط‌مش جمعیتی جوامع مبتنی بر تشویق ازدواج و باروری است
رئیس انجمن جمعیت‌شناسی ایران نیز در این نشست با اشاره به برخی تحولات جمعیتی در جهان و ایران گفت: در طول تاریخ خط مشی جمعیتی جوامع مبتنی بر تشویق ازدواج و باروری است. در بستر تحولات اقتصادی اجتماعی پس از انقلاب صنعتی، روند تغییرات جمعیتی را شاهد هستیم اما با این وجود همچنان اصل بقای جوامع و تشکیل خانواده با فرزندآوری بوده و خواهد بود.
محمد میرزایی به برخی تحولات جمعیتی در جهان و ایران اشاره کرد و گفت: جمعیت جهان اکنون هشت میلیارد نفر است و علت اصلی افزایش توسعه بهداشت و کاهش مرگ و میر نوزادان و اطفال بوده است.
وی ادامه داد: تا انقلاب صنعتی میزان مرگ و میر نوزادان زیر یک سال به ازای ۳۰۰ نوزاد در هر هزار نفر بود اما این روند در اطفال بالاتر بوده و به ازای هر ۴۰۰ نوزاد در هزار نفر بوده است که به نوعی نیمی از فرزندان به طور میانگین تا پنج سالگی فوت می‌کردند و به همین دلیل خانواده‌ها تعداد فرزندان بیشتری را متولد می‌کردند تا حداقل چند نفر از آنها باقی بماند.
انفجار جمعیت ایران در دهه ۶۰
میرزایی افزود: در برخی کشورهای در حال توسعه در نیمه قرن بیستم با میزان رشد انفجاری جمعیت مواجه شدند و در ایران در دهه ۶۰ رشد جمعیت و انفجار جمعیت را شاهد بودیم که البته یک روند طبیعی بود.
رئیس انجمن جمعیت‌شناسی ایران اظهار داشت: از دهه ۱۹۶۰ هر ۱۲ سال یک بار ، یک میلیارد بر جمعیت دنیا اضافه شد و این شتاب رشد جمعیت را به همراه داشت و جمعیت جهان در سال ۱۹۶۲ حدود سه میلیارد نفر رشد داشت که اکنون به هشت میلیارد نفر رسیده است.
وی ادامه داد: کشورهای در حال توسعه پس از تجربه چند دهه رشد انفجاری جمعیت به تحدید موالید با هدف رشد جمعیت پرداختند و دولت‌ها سیاست‌های کلان خانواده را به منظور سلامت مادر و فرزند بررسی کردند.
میرزایی افزود: در ایران سه دهه ۱۳۳۰ تا ۱۳۶۰ رشد انفجاری جمعیت با میانگین سه درصد را تجربه کردیم و اکنون با وجود افت و خیزهایی که داشته است به دلیل بالارفتن سن ازدواج، با کاهش آمار ازدواج و فرزندآوری مواجه هستیم.
وی گفت: آنچه که درباره تحولات جمعیتی نشان می‌دهد؛ از نقطه نظر روند تاریخی، اصل بر تشویق ازدواج و باروری است و فقط در ۲ قرن اخیر در بستر گذار از باروری طبیعی به باروری کنترل شده را داشته‌ای و تحدید موالید در دستور کار قرار گرفته است. به استثنای این چند دهه در ایران از دهه ۱۳۸۶ باروری کنترل شده بود و به سطح جانشینی رسیدیم و یعنی دوره انتقال از باروری طبیعی به کنترل شده بیش از نیم قرن طول نکشیده است.
استاد جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران به شکل‌گیری مرحله پنجره جمعیتی اشاره کرد و گفت: اکنون دو سوم جامعه در رده سنی ۱۵ تا ۶۴ سال هستند و در واقع ۷۰ درصد جامعه در این رده سنی قرار دارند و به همین منظور ما باید به ساختار سنی توجه کنیم زیرا در مرحله پنجره جمعیتی همه مشکلات متخصصان و پژوهشگران بحث توانمندسازی جوانان است و از این روش جهش توسعه‌ای را خواهیم داشت.
وی افزود: تا سال ۱۴۳۰ ساختار جمعیت ایران استوانه جمعیتی خواهد شد. در هر یک از مراحل جمعیتی و ساختار سنی برنامه‌ریزان و دولتمردان باید با استفاده از صاحبنظران اولویت‌ها را تشخیص دهند چون چالش جمعیتی گریزناپذیر است و باید در مورد برآورده کردن نیازها اقدامات و برنامه‌ریزی کرد.
جوان‌ترین ساختار سنی ایران در دهه ۶۰ بود
رئیس انجمن جمعیت‌شناسی ایران گفت: دهه ۶۰ یکی از جوان‌ترین ساختار سنی را داشتیم به طوری که ۴۶ درصد جامعه جوان بود اما اکنون در مرحله سالخوردگی نیاز به برنامه‌ریزی داریم زیرا تجربه ۸۰ ساله کشورهای اروپایی و ۴۰ ساله کشور ژاپن نشان داده در مرحله سالخوردگی بیش از ۶۰ درصد جمعیت در سنین فعالیت هستند بنابراین باید چالش‌ها را تشخیص داد و برای آن چاره‌اندیشی کرد.
نشست الزامات سیاست‌گذاری جمعیتی در ایران از سوی گروه جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران با همکاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، انجمن جمعیت‌شناسی ایران و موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
