نرخ سود دستوری صنعت لیزینگ تمایلی برای سرمایه گذاری سهامداران نگذاشته است (۲)

چابک آنلاین، مجید میرزاحیدری، امروزه بخش عمده ای از دارایی های سازمان ها از قبیل ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات اداری، رایانه ها و غیره که برای پیشبرد عملیات آن سازمانها ضروری است،از طریق لیزینگ ها، تأمین می شود.

اهمیت اجرای شیوه لیزینگ درکشورها برای رشد و توسعه اقتصادی به حدی  بوده که امروزه تمامی زمینه ها را فراگرفته است، ازخرید لوازم و وسایل منزل گرفته تا تأمین مالی هواپیماهای غول پیکر وکشتی های اقیانوس پیما و حتی سرمایه گذاری در تأسیسات شرکت ها و کارخانه های تولیدی که این امر به خوبی گویای اهمیت بارز و تردید ناپذیر صنعت لیزینگ درگستره مبادلات مالی و اقتصادی جهان امروز است.

عملیات لیزینگ، مطابق دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت برشرکت های لیزینگ، تأمین مالی مشتری از طریق تهیه کالا،اعم ازمنقول وغیرمنقول، توسط شرکت لیزینگ و واگذاری آن به مشتری در قالب یکی از قراردادهای اجاره به شرط تملیک و فروش اقساطی تعریف شده است.

با این اوصاف، نخستین شرکت لیزینگ در ایران در سال 1354 با مشارکت فرانسویان شکل گرفت و به این ترتیب، شرکت لیزینگ ایران تأسیس شد و فعالیت خود را درزمینه اعطای تسهیلات اعتباری اجاره ماشین آلات و تجهیزات صنعتی آغاز کرد.

دو سال بعد با مشارکت فرانسوی ها شرکت آریا لیزینگ متولد شد که آریا لیزینگ بعدها به لیزینگ صنعت و معدن تغییرنام داد.

ازقرارمعلوم،51 شرکت لیزینگ درحال حاضردارای مجوزازبانک مرکزی بوده که سهام 13 شرکت فعال درحوزه ارائه خدمات لیزینگ دربازار بورس وفرابورس ایران قابل معامله است.

درراستای بررسی وضعیت صنعت لیزینگ درکشور،گفتگویی با "هادی فرج اله اصفهانی" عضو موظف هیات مدیره شرکت لیزینگ صنعت و معدن صورت گرفته که از نظرمی گذرد:

صنعت لیزینگ در زمینه خدمات پس از فروش به مشتریان ضعف های جدی دارد، چرا شرکت‌ها به خدمات پس از فروش توجهی ندارند؟

من تصور نمی کنم که صنعت لیزینگ درزمینه خدمات پس از فروش مشکلی داشته باشد،اما ازآنجایی که بخشی از فعالیت‌ها به سازمانهاو تصمیمات بیرونی مرتبط می‌شود دچار مشکل می‌شویم به طور مثال زمانی که مدت  مجوز شرکت لیزینگ  تمام می‌شود و در حال بررسی  تمدید است شماره گذاری امکان فک پلاک نمی‌دهد،این امر  طبیعی است که مشتری مشکل را از لیزینگ می‌داند درحالی که لیزینگ عملا نقشی ندارد.

البته عمده شرکت‌های لیزینگ در همه استان ها شعبه ندارند،به همین دلیل محدودیت‌هایی در سرویس دهی دارند هر چندکه این محدودیت به زودی و با ایجادپلتفرم‌ها،خیلی ازخدمات را غیرحضوری خواهدکرد وشرایط به طور چشمگیری بهتر می‌شود .

موضوع دیگر در صنعت لیزینگ، آموزش پرسنل در حین خدمت است وهیچ تخصص دانشگاهی مختص صنعت وجود ندارد و همین نبود دوره های دانشگاهی یا کاربردی باعث شده هنور پرسنل متخصص در این صنعت ساماندهی نشود و خوب قطعا کیفیت سرویس دهی هم مطلوبیت کافی را ندارد.

با وجود افزایش تعداد شرکت‌های لیزینگ، چرا کیک صنعت بزرگتر نمی شود؟

دستورالعمل فعلی ، باعث شده تا  لیزینگ ها  از لحاظ تعدادی زیاد  شوند و بخشی از کالا از طریق لیزینگ واگذار شود اما واقعیت این است که اگر لیزینگ ها هم نبودند همین منابع که از بانک‌ها تامین شده از طریق خود بانک‌ها واگذار می شد.

معتقدم لیزینگ ابزاری است که با اجاره داری ، میل کاذب نگهداری کالای سرمایه ای از قبیل خودرو و املاک را می‌تواند از بین ببرد و باعث کاهش تورم شود.

همچنین  نقدینگی را به سمت تولید سوق دهد درحالیکه با نگاه بانکی به لیزینگ ، شرکت‌های لیزینگ تبدیل به یک شعبه بانک شده‌اند که وام می‌دهد و این یعنی  نیاز واقعی جامعه را لیزینگ برآورده نکرده  است.

افزایش نرخ تورم، چه تاثیراتی بر روند فعالیت  شرکت های لیزینگ دارد؟

زمانی که تورم می‌شود متقاضیان انگیزه زیادی جهت خرید و استفاده از لیزینگ دارند و افرادی هم که قبلا استفاده کرده‌اند تمایل به پرداخت اقساط پیدا می‌کنند، چون دارایی آنها گران شده اما در واقع این تورم که عمدتا نرخ آن  از نرخ تسهیلات لیزینگ بیشتر است انگیزه فعالیت در لیزینگ را برای سهامدار کم می‌کند، بنابرین در شرایطی که نرخ سود دستوری باشد نمی تواند این تهدید را به فرصت تبدیل کرد.

ممکن است که با لیزینگ عملیاتی و خرید دارایی توسط لیزینگ این فرصت تبدیل به تهدید بشود در حالی که لزوما اینطور نیست.

از نظر جنابعالی، مهمترین ریسک های پیش روی شرکت‌های لیزینگ چیست؟

لیزینگ ها با توجه به نوع مالکیت ومیزان سرمایه،ریسک های  متفاوتی دارند چون هر کدام حیطه فعالیتی متفاوتی  برای خودانتخاب کرده اند و هم درتامین منابع مالی و  هم در تخصیص منابع  متفاوت عمل می‌کنند، مثلا لیزینگ های وابسته به خودرو سازها، معمولا  فروش خودرو برای آنها الویت دارد ولی اگر واردات خودرو آزاد شود قطعا دچار چالش های جدی خواهند شد.

لیزینگهای بخش خصوصی با سرمایه محدود معمولا درزمینه لوازم خانگی و موبایل فعالیت می‌کنند و با بالا رفتن آمار معوقات چک‌صیادی ، کم کم مشکلات جدیدی را تجربه خواهند کرد.

لیزینگ های بانکی با سرمایه بالاتر به دلیل  محدود شدن ارز واردات خودرو و وابستگی نسبتا زیادبه تولید کنندگان خودرو، قطعا در  تخصیص منابع  دچار مشکلاتی خواهند شد.

از دیدگاه قوانین  و مقررات ، بعضی لیزینگ ها در موضوع مالیاتی و عدم شفافیت خرید و فروش کالا  مشکلاتی خواهند داشت که باید پیش گیری شود.

چرا سهامداران شرکت‌های لیزینگ انگیزه بالایی برای افزایش سرمایه در شرکت‌ها ندارند؟

سهامداران لیزینگ به دنبال سود هستند و نرخ سود دستوری صنعت لیزینگ کمتر از نرخ  تورم است، پس طبیعی است که تمایلی به سرمایه گذاری ندارند،درحالیکه سرمایه گذار می‌تواند بدون کنترل از سوی  مراجع نظارتی و بدون قوانین و مقررات  سود بیشتری کسب کند چرا در لیزینگ سرمایه گذاری کند، پس  باید دستور العملی داشته باشد که جوابگوی این پاسخ ها باشد.

نحوه نطارت نهاد ناظر صنعت لیزینگ در مواجهه با شرکت‌ها و قوانین حاکم بر صنعت را چگونه ارزیابی می کنید؟

نهاد ناظر نسبت به سال‌های قبل تسلط خیلی بیشتری به عملیات لیزینگ پیدا کرده هر چند که  برای تغییرات وکمک به صنعت لیزینگ ، تصمیمات بسیار به کندی اخذ می‌شود وعمدتا مشاوره ها با انجمن لیزینگ گرفته می‌شود و پیشکسوتان صنعت لیزینگ معمولا هم از طرف انجمن و هم از طرف بانک مرکزی خیلی طرف مشورت قرار نمی‌گیرند.

چرا نرخ بازده دارایی در صنعت لیزینگ پایین بوده و عمده دلیل پرهیز شرکت‌های لیزینگ از بورسی شدن چیست؟

شرکت‌ها با هدف جذب منابع و افزایش ارزش شرکت وارد بورس می‌شوند ولی زمانی که شرکت های لیزینگ بورسی می‌شوند علاوه بر نظارت‌های بانک مرکزی ، نظارت های بورسی و سایر نظارت‌ها اضافه می‌شود ولی  جذب منابع به راحتی امکان پذیر نیست و پاسخگویی به هر سهامدار نیز مشکلات خاصی را برای شرکت‌های لیزینگ ایجا می کند.

افزایش تعداد شرکت‌های لیزینگ را به نفع شرکت‌ها و عاملی برای رقابت می دانید یا مخالف افزایش تعداد شرکت‌های لیزینگ هستید؟

افزایش شرکت‌های لیزینگ قطعا رقابت بین شرکت‌ها را زیاد می‌کند و این به نفع صنعت لیزینگ است و به دنبال آن قوانین مناسبتری برای صنعت ایجاد می‌شودو موجب می شود تا انجمن لیزینگ قوی‌تر شکل بگیرد وبانک مرکزی توجه بیشتری به صنعت لیزینگ داشته باشد.

اما اگر قوانین در خصوص تامین منابع مالی لیزینگ و نرخ تسهیلات لیزینگ ها اصلاح نشود به مرور تعداد زیادی از شرکت های لیزینگ از صنعت لیزینگ خارج خواهند شد و منابع خود را به بازارهای که با نرخ بالاتری جواب می‌دهد و قوانین ساده تری داشته باشد منتقل می‌کنند.

ازبانک‌ها به عنوان یکی از رقبای جدی شرکت های لیزینگ یاد می شود، چگونه می توان برای توسعه صنعت لیزینگ، مداخله بانک‌ها در بازار خرده فرو شی را محدود کرد؟

ریشه پاسخ این سوال بر می‌گردد به نقش مشابهی که برای بانک و لیزینگ ایجاد شده و هیج گاه این‌مشکل حل نمی‌شود و قطعا در آینده این مشکل پر رنگتر می‌شود مگر اینکه ماهیت فعالیت لیزینگ از عقود بانکی به عقود اجاره داری تغییریابد.