راه‌اندازی سامانه اطلاعات سلامت شهروندی؛ امسال
رییس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت ضمن اعلام فراخوان ساخت گجت‌های دوراپزشکی به شرکت‌های دانش بنیان، در عین حال از راه‌اندازی سامانه اطلاعات سلامت شهروندی تا پایان ۱۴۰۲ خبر داد.
به گزارش چابک آنلاین به نقل از ایسنا، سیدرضا مظهری ، با اشاره به تکالیفی که قانون برنامه هفتم توسعه برای وزارت بهداشت در زمینه گسترش خدمات سلامت الکترونیک مشخص کرده است، گفت: باید برای ساماندهی و اصلاح ۴ ورودی به پرونده الکترونیک سلامت (حوزه سرپایی، بیمارستانی، بهداشت و خودمراقبتی)، به فرایندها بپردازیم که برای این کار باید ساختاری تحت عنوان ساماندهی حوزه سلامت الکترونیک داشته باشیم.
وی افزود: کار این ساختار تنها جمع‌آوری داده نیست بلکه به اصلاح فرایندها و خروج از شرایط جزیره‌ای، پیوند دادن بخش‌های مختلف به یکدیگر و بازسازی در نظام سلامت می‌پردازد. در واقع طرحی داریم که با ارائه برنامه تنظیم‌گری و با استفاده از ابزار سلامت الکترونیک، بتواند نظام سلامت را اصلاح کند و خروجی آن پرونده الکترونیک سلامت و ارتقای سلامت شهروندان، بلوک‌های جغرافیایی، مراکز ارائه دهنده خدمت، ارائه دهندگان خدمات، عدالت در دسترسی و... باشد.
نقش وزارت بهداشت به عنوان نهاد حاکمیتی چیست؟
او تاکید کرد: در این سامانه یک سیستم ۴ لایه خواهیم داشت که لایه اولیه وزارت بهداشت به عنوان سیاست‌گذار است که باید برنامه‌ریزی، نظارت و مدیریت کلان کند. تاکنون هم وزارت بهداشت این کارها را انجام می‌داد اما گاهی به ایفای نقش در لایه‌های پایین‌تر هم می‌پرداخت؛ به عنوان مثال به تولید سامانه برای مراکز سوء مصرف مواد مخدر می‌پرداختیم، اما آیا این وظیفه با وزارت بهداشت به عنوان یک نهاد حاکمیتی است؟ این کار باید به شکل برون‌سپاری به شرکت‌های استارتاپی و ... سپرده می‌شد. اکنون دیگر تصمیم بر این است که وزارت بهداشت به وظایف حاکمیتی خود بپردازد.
اهمیت تنظیم‌گری ساز و کارهای گردش اقتصاد دیجیتال سلامت
وی افزود: لایه بعدی تنظیم‌گری است که با مشارکت چند مجموعه دیگر مانند سازمان‌های بیمه‌گر پایه، گروه اقتصاد دیجیتال دولت، وزارت ارتباطات، کمیسیون تنظیم مقررات و ... به همراه وزارت بهداشت، سازو کارهای گردش اقتصاد دیجیتال و جریان‌های داده‌ای را تنظیم می‌کند تا لایه‌های زیرین کار خود را به خوبی انجام دهند.
به عنوان مثال باید تعیین شود که چه کسی با چه ابزاری و تا چه حدی به اطلاعات شهروندان دسترسی داشته باشد؟ آیا پزشک مجاز به دسترسی به تمام اطلاعات سلامت افراد است؟ و...
لزوم اتصال اپراتورها به نهادهای ارائه دهنده خدمت
مظهری با بیان اینکه لایه سوم اپراتورها هستند، تصریح کرد: اپراتورها به عنوان مجموعه‌های حقوقی شناخته می‌شوند که از نهاد تنظیم‌گر مجوز می‌گیرند و صفحاتی در اختیار افراد قرار می‌دهند تا با آن کار کنند. اپراتورها دارای سه ویژگی هستند؛ در وهله اول باید بتوانند در تبادل اطلاعات و جریان زیرساختی ارتباط برقرار کنند.
در وهله دوم باید بتوانند بستری برای تراکنش‌های مالی ایجاد کنند و با بانک‌ها در ارتباط باشند و در وهله سوم اپراتورها باید اجزاء بیمه‌ای هم داشته باشند.
اپراتورها تنها نقش "واسطه‌گری" دارند
او تاکید کرد: اپراتورها پیوندی از چند مجموعه هستند و اگر کسی می‌خواهد مجوز و پروانه اپراتوری بگیرد باید سه ویژگی ذکر شده را داشته باشد. تعداد اپراتورها مطرح نیست بلکه امر مهم، ایجاد فضای رقابتی در این زمینه است تا حق انتخاب شهروند هم افزایش یابد.
از سوی دیگر با افزایش تعداد اپراتورها، دسترسی به سرور هم افزایش می‌یابد و در صورتی که یک اپراتور دچار مشکل شود، سایر اپراتورها می‌توانند به سرور متصل شوند.
اپراتور اطلاعات افراد را ندارد بلکه واسطه‌ای است که شهروند بتواند به اطلاعات بیشتری در مورد خودش که این اطلاعات هم نزد نهاد حاکمیتی است، دسترسی داشته باشد. د
ر واقع اپراتور حق ندارد اطلاعات افراد را ثبت کند بلکه در میانه فرایند نقش واسطه را ایفا می‌کند.
راه‌اندازی سامانه‌ای برای دسترسی به اطلاعات سلامت
وی به اقدامات وزارت بهداشت برای راه‌اندازی سامانه‌ای اشاره کرد که شهروندان بتوانند اطلاعات سلامت خود را از طریق آن رصد کنند و در توضیح آن، گفت: در واقع در نظر داریم در این سامانه شهروندان بتوانند با ثبت کد ملی و یک شماره تلفن همراه که به نام خودشان باشد و تاریخ تولد، ثبت‌نام کنند و وارد شوند.
این سامانه متشکل از بخش‌های مختلفی تحت عناوینی مانند خوداظهاری پرونده سلامت، اخذ نوبت مراکز درمانی، کتابخانه چندرسانه‌ای سلامت شهروندی، خدمات پرستاری در منزل، امتیازدهی به ارائه دهندگان خدمات سلامت، بازارچه سلامت (خرید و فروش محصولات سلامت محور)، ارتباط با اعضای تیم سلامت هر شهروند، خدمات ویزیت از راه دور، خدمات اورژانس، ملاقات از راه دور بیمار بستری، جستجوی مراکز ارائه دهنده خدمات سلامت، دریافت دارو درب منزل، هدایت کمک‌های نقدی و غیرنقدی سلامت، روئیت پرونده الکترونیک سلامت و ... است.
او ادامه داد: شهروندان برای ورود به چنین سامانه‌ای که مدنظرمان است می‌توانند از طریق هر اپراتور مجوزداری اقدام کنند. اپراتور اطلاعات را با سامانه ثبت‌احوال و سامانه شاهکار بررسی می‌کند. در صورتی که فرد خط تلفن همراهی به نام خود نداشته باشد سامانه اجازه ثبت‌نام نمی‌دهد؛ بنابراین افراد زیر ۱۸ سال که خط تلفن به نام آنها ثبت نمی‌شود، نمی‌توانند ثبت‌نام کنند. در نهایت پس از ثبت‌نام یک میزکار شهروندی در اختیار فرد قرار می‌گیرد.
به گفته وی، مقرر شده است تا پیش از پایان سال ۱۴۰۲، آدرس این سامانه به شکل رسمی اعلام شود تا شهروندان بتوانند از بستر خدمات آن استفاده کنند.
آموزش دقیق شهروندان با این سامانه
وی با اشاره به اینکه یکی از بخش‌های مهم چنین سامانه‌ای ارائه اطلاعات علمی و پزشکی دقیق و مورد تایید به شهروندان است، تصریح کرد: این کار از طریق کتابخانه چندرسانه‌ای سلامت شهروندی انجام می‌شود و افراد به کتاب‌ها، پادکست‌ها، فیلم‌ها و بروشورهای آموزشی دسترسی خواهند داشت.
این کتابخانه بر دو بعد عمومی و اختصاصی عمل خواهد کرد که بخش اختصاصی با توجه به شرایط، بیماری‌ها و ویژگی‌های هر فرد که در پرونده الکترونیک او ثبت شده است چیده خواهد شد که البته تمام این فرایند هم به شکل محرمانه پیش می‌رود.
تعریف نقش‌های مختلف شغلی در سامانه
مظهری با تاکید بر اینکه افراد جدا از نقش شهروندی هم با این سامانه سر و کار خواهند داشت، بیان کرد: در واقع پزشک، مسئول فنی داروخانه، مراقب سلامت، بهورز و سایر نقش‌های مرتبط با حیطه خدمات سلامت هم می‌توانند در این سامانه علاوه بر نقش شهروندی در قالب شغل خود نیز نقش‌های دیگری بگیرند.
وی افزود: دسته دیگری که در سامانه به تفکیک میزان مسئولیت خود، نقش می‌گیرند کارشناسان و مدیران نظام سلامت و سایر افرادی هستند که نقش‌های ستادی، مدیریتی و نظارتی دارند یعنی از شخص وزیر بهداشت تا رئیس دانشگاه‌ها و رئیس شبکه بهداشتی و... باید به فراخور نقش مسئولیتی خود با سطوح دسترسی مختلف بتواند در این سامانه نقش داشته باشند.
در واقع اپراتور از نهاد تنظیم‌گر استعلام می‌گیرد و زمانی که نقش حقوقی شهروند هم برایش مشخص شد به او دسترسی خاص خودش را می‌دهد.
او تاکید کرد: از سمت دیگر پزشک یا هر فرد دیگری که مسئول ثبت اطلاعات سلامت فرد در پرونده الکترونیک است هم می‌توانند به انتخاب خود و تحت اپراتورهای موجود، اقدام به ثبت داده‌ها کند که این موضوع هم به رونق و رقابت فضای کسب و کار کمک می‌کند؛ چرا که افراد اپراتورهایی را انتخاب می‌کنند که با فضای آنها راحت‌تر باشند.
رییس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، ادامه داد: مراقب سلامت نیز موظف به شناسایی و ثبت اطلاعات خانوارهای ساکن در محدوده جغرافیایی خود است.
هر مراقب سلامت و یا پزشک هم تنها مجاز به ثبت اطلاعاتی افرادی است که در محدوده جغرافیایی منتسب به خودش باشند و خارج از آن نمی‌تواند اقدامی انجام دهد. همچنین یک نفر از اعضای خانواده هم به عنوان همیار سلامت شناخته می‌شود که بتواند افراد زیر ۱۸ سال خانواده را که خودشان نمی‌توانند پرونده الکترونیک داشته باشند را رصد کند.
چگونگی انجام دوراپزشکی در شرایط جدید
او درخصوص خدماتی که تحت عنوان دوراپزشکی در این سامانه ارائه خواهد شد، توضیح داد: مثلا یک بیمار به یک خانه بهداشت مراجعه می‌کند و لازم است که پزشک او را ویزیت کند اما پزشک به شکل فیزیکی حضور ندارد و باید با کمک بهورز، بیمار خدمت پزشکی را از راه دور دریافت کند.
در این شرایط پزشکی که در مرکز استان حضور دارد، در روز و ساعت خاصی موظف است که به شکل برخط بیماران را ویزیت کند
. با این کار مراقب سلامت منطقه روستایی از طریق اینترنت و در بستر تماس صوتی _ تصویری از همین سامانه که رونمایی خواهد شد، به پزشک متصل می‌شود و ویزیت درمانی آغاز می‌شود. این کار به اینترنت و کامپیوتر نیاز دارد که تمام مراکز جامع خدمات سلامت به این امکانات مجهز هستند.
وی افزود: در این میان گجت (ابزارهای) دوراپزشکی به کار می‌آید که در این رابطه به شرکت‌های دانش‌بنیان فراخوان داده‌ایم که اقدام به ساخت این ابزارها کنند تا پزشک بتواند از راه دور بیمار را ویزیت کند.
در واقع مراقب سلامت، ابزار دوراپزشکی را به سیستم خود متصل می‌کند و به وسیله آن نقطه مشخصی از بدن بیمار که پزشک در سمت دیگر می‌خواهد را برایش نمایان می‌کند تا تشخیص صورت گیرد.
برای اینکار تنها یک آموزش کوتاه مدت برای مراقب سلامت کافی است که بتواند با پزشک همکاری خوبی داشته باشد.
نوع دیگر دوراپزشکی نیز ارتباط مستقیم بیمار با پزشک است.
او تاکید کرد: پزشک پس از تکمیل معاینه و با گرفتن مشخصات اولیه، بیمار می‌تواند نسخه بنویسد و در پرونده بیمار ثبت کند.
