جای خالی معادن شن و ماسه در تابلوی تالارشیشه‌ای بورس
پرچم شرکت تأمین ماسه ریخته‌گری با نماد «کماسه» به تنهایی درگروه استخراج سایر معادن، همچنان بالا است.
چابک آنلاین، مجید میرزا حیدری، شرکتی که با خود، عنوان اولین تولید کننده ماسه ریخته گری کشور را به یدک کشیده و یک چهارم بازار مصرف ماسه ریخته گری را از آن خودکرده است. درتقسیم بندی گروه‌ها در بازار سهام، چندین گروه با محوریت استخراج وجود دارد که یکی از آنها، گروه استخراج سایر معادن است.
درگروه استخراج سایر معادن درشرایط فعلی، نماد «کماسه» به چشم می‌خورد.
البته نماد کتوسعه هم ازتیرماه سال گذشته به عنوان دویست و پنجاهمین نماد معاملاتی (هفتاد و پنجمین نماد شرکت در بازار اول فرابورس ایران) درج شده که می‌توان از آن به عنوان عضو جدید گروه استخراج سایر معادن یاد کرد.
اما تاریخچه معاملات آن نشان می‌دهد که همچنان نماد آن روی معامله گران بازگشایی نشده است.
درحال حاضر نسبت قیمت به درآمد گروه استخراج سایر معادن به عنوان یک شاخص مهم درمحدوده 8.2 درصد بوده که از میانگین نسبت قیمت به درآمد کل بازار که حدود 5.8 درصد بوده، مقداری بالاتر است.
همین فاصله بیش از 2.4 درصدی، تا حدودی می‌تواند در مورد جذابیت سهم مستقر در این گروه در مقایسه با سایرین تأثیرگذار باشد.
ارزش بازار گروه استخراج سایر معادن در بازار فعلی حدود 521 میلیارد تومان قیمت خورده که روند بازار هم نشان می‌دهد در روزگذشته حدود یک میلیارد تومان پول حقیقی هم به این گروه تزریق شده است.
با این توضیحات و نحوه حضور کماسه در این گروه، چاره‌ای جز پرداختن به مختصات این نماد وجود ندارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که در یکسال گذشته نیمی از ارزش بازار سهام این نماد از دست رفته و نرخ رشد سود آن در تابستان نسبت به فصل بهار26درصد افت کرده است.
همچنین حجم معاملات آن در 30 روزگذشته کاهشی بوده هرچند که حجم معاملات روز گذشته آن نسبت به میانگین 90 روز گذشته حدود دو برابرشده است. از درصد پرداخت سود به عنوان یک شاخص مهم برای معامله گران سهام یاد می‌شود هرچند که درصد پرداخت سود این نماد در محدوده11 درصد بوده که عددی پایین و غیر جذاب برای معامله گران بازار است.
دریکسال گذشته 78 میلیون برگه سهام این نماد از سوی حقوقی‌ها مورد معامله قرارگرفته اما از 9 روز گذشته و همزمان با شروع صعود مجدد شاخص، این حقیقی‌ها بودند که با ولع شروع به خرید سهام نماد کماسه کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که گردش مالی صنعت ماسه‌های ریخته گری حدود 470 میلیارد تومان بوده که کماسه با فروش 117 میلیارد تومانی حدود 25 درصد از ارزش کل بازار ماسه‌های ریخته گری کشور را از آن خود کرده است.
اما در مورد کلیات معادن شن و ماسه چه می‌دانیم؟
برآورد می‌شود که از معادن درحال بهره برداری، ۱۲۰۰ معدن شن و ماسه در سطح کشور فعال باشد، هرچند که بخشی از معادن طی سال‌های اخیر به دلیل شرایط مالی نامناسب از دور خارج شده‌اند.
با توجه به رده‌بندی معادن فعال شن و ماسه، معادن کوچک شن و ماسه روزانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ تن، معادن متوسط شن و ماسه روزانه ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ تن تولید و معادن بسیار بزرگ بیشتر از ۲۰۰۰ تن تولید روزانه را دارند.
واقعیت این است که این صنعت، همچون سایر صنایع بورسی، با ریسک‌های مختلفی دست به گریبان باشد که ازجمله آنها می‌توان به ریسک ماشین‌آلات فرسوده، خرید سوخت به قیمت آزاد، کیفیت، ریسک نقدینگی و ریسک ملاحظات قانونی، اشاره داشت.
با همه این توصیفات و با وجود فعالیت تعداد زیادی از معادن مختلف درکشور، چرا گروه استخراج سایر معادن، از حضور پرتعداد فعالان معدنی و شن و ماسه تهی است؟
عباس تاجیک، عضو هیأت مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان شن و ماسه استان تهران، از ورود شرکت‌های تولید کننده شن و ماسه به تالار شیشه‌ای بورس دفاع کرده و معتقد است که از مهم‌ترین دلایل عدم ورود شرکت‌های تولید کننده شن وماسه به بورس، نداشتن سواد مالی نزد تولیدکنندگان، زیانده بودن معادن و درعین حال فقدان هماهنگی میان اعضا است.
وی، توضیح داد که به دلیل تعدد در بین تصمیم گیرندگان شرکت‌های شن وماسه‌ای، آنها بسختی در مورد موضوعات مختلف به جمع بندی نهایی می‌رسند. تاجیک برای نمونه اذعان داشت که با وجود اعلام نرخ 135 هزارتومانی به ازای هر تن شن و ماسه از سوی اتحادیه اما بسیاری ازتولیدکنندگان با نادیده گرفتن این نرخ، با قیمتی در محدوده 65 تا 90 هزارتومان در هرتن شن و ماسه عرضه می‌کنند که این نرخ شکنی، با هدف جبران هزینه‌ها بوده هرچند که شرکت‌ها همچنان زیانده هم شده‌اند.
درحال حاضرسه نوع شن و ماسه در کشور بیشتر مورد استفاده قرارمی گیرند که این سه نوع شامل آبرفتی، کوهی و بازیافت است. برآورد می شود که میزان تولیدات شن و ماسه آبرفتی به عنوان پرمصرف‌ترین نوع شن و ماسه در استان تهران، معادل سه میلیون تن در ماه بوده که رکود فعلی حاکم بر صنعت ساختمان، باعث شده تا میزان تولیدات این دست کارخانجات در سال‌جاری نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل با افتی 30 درصدی مواجه شود.
با این همه، شرکت‌های تولید کننده شن و ماسه در سال 94 یکبار برای بورسی شدن خیز برداشته‌اند که گویا با ثبت یک شرکت قرار بوده تا همه فعالیت‌ها در این شرکت به شفافیت رسیده و سهام همان شرکت هم درتالارشیشه‌ای عرضه شود اما طبق اعلام عضو هیأت مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان شن و ماسه استان تهران به دلیل عملکرد ضعیف برخی اعضا نه تنها این امر رخ نداد بلکه شرکت مذکور هم منحل شد.
واقعیت این است که با وجود حضور پرتعداد شرکت‌های شن و ماسه در کشور، اما این شرکت‌ها همچنان عزمی برای بورسی شدن از خود نشان نداده‌اند.
شرکت‌هایی که از قضا گردش مالی بالایی داشته و همچنان در صنعت ساختمان به عنوان عضوی تأثیرگذار معرفی می‌شوند. ناگفته پیداست که راه نیافتن شرکت‌های معدنی و شن و ماسه در بورس، آنها را از برخی امتیازات مهم محروم کرده و لایه‌ای از عدم شفافیت بر پهنه فعالیت این شرکت‌ها سایه گسترانده است.
بی شک با راهیابی آنها به تالار بورس نه تنها سهام آنها برای قشری از معامله گران جذاب خواهد بود بلکه فعالان این صنعت نیز از مواهب بورسی شدن بهره خواهند گرفت.
باید دید که این بلوغ و میل به شفافیت چه زمانی به یک اولویت در میان آنها تبدیل خواهد شد.
