اختصاصی چابک آنلاین؛
میزان کسری کل اراضی به ازای هر نفر ساکن در مسکن مهر ۴۲.۴۵ متر مربع
تأمین مسکن مناسب به‌ویژه برای گروه‌های کم‌درآمد، از مهم‌ترین مسائل و چالش‌های پیش‌روی کشورهای جهان برای دستیابی به توسعه پایدار محسوب می‌شود.
به گزارش چابک آنلاین، بسیاری ازکشــورها در این زمینه با معضلاتی مواجه هستند.
برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، عدالت درتوزیع و پراکنش فضایی کاربری‌ها، یکی از مؤلفه‌های اساسی درتوسعه پایدار شهری و برنامه‌ریزی مسکن محسوب می‌شود.
توزیع نامناسب خدمات و توسعه شهری ناپایدارخود باعث تحمیل هزینه‌های سنگین به سبد هزینه خانوارهای کم‌درآمد خواهد شد.
باتوجه به شکننده بودن شرایط بودجه خانواردراین طبقات، توجه به این مسئله حیاتی خواهد بود.
نظام کاربری اراضی، امروزه به یکی ازعرصه‌های تشدید نابرابری‌های اجتماعی در شهرها بدل شده است.
با توجه به این مطلب ، می‌توان دریافت که توزیع بهینه خدمات ، ارتباط مستقیمی با برنامه‌ریزی کاربری اراضی دارد. باوجود این کاربری اراضی، الگوی تغییرآن و نحوه توزیع وپراکنش فضایی کاربری اراضی، بخش مهمی از اندیشه برنامه‌ریزی و سیاستگذاری‌های شــهری و منطقه‌ای را به خود تخصیص داده است.
پروژه مسکن مهربه عنوان مهم‌ترین پروژه تأمین مسکن برای گروه‌های کم درآمد وفاقد مسکن درایران مسائل ومشکلاتی داشته که تا امروز نیز رفع نشده است.
طرح مسکن مهر در31 استان کشورو پروژه‌های مسکن مهردر مجموع در1135 شهر ازکل حدود1400شهر کشوربه اجرادرآمده است.
از جمله در کل18 شهر جدید کشور.
درمجموع بیش از 8 هزار پروژه مسکن مهر اجراشده و یا درحال اجراست.
تخصیص نزدیک به 30000 هکتار زمین درمحدوده یاحریم شهرها با تغییرکاربری زمین‌های کشاورزی یا آماده سازی زمین‌های بایر و ساخت بیش از 2 میلیون واحد مسکونی باحجمی بیش از 150 میلیون مترمربع، حاکی از ابعاد فضایی گسترده و قابل‌تأمل و به‌تبع آن، ابعاد مختلف حقوقی ومالکیتی و نیزآثار وپیامدهای کالبدی و فضایی درپهنه سرزمینی کشور است.
براساس اطلاعات ارائه شده توسط سازمان ملی زمین و مسکن درشهر های بالای 25 هزار نفر جمعیت در هفت استان ، زمینی برای اختصاص به کاربری‌های عمومی و خدماتی واگذار نشده یا درحد یک قطعه واگذارشده و در 16استان حداکثر 5قطعه زمین به‌ازای کل پروژه‌های اجراشده دراستان واگذارشده است.
درمجموع واگذاری‌های انجام گرفته تنها344 قطعه زمین درشهرهای بالای 25 هزارنفرکل کشور واگذار شده که جمع مساحت آن 1.608.145 متر مربع می‌رسد.
هرچندکه مجموع مساحت زمین‌های واگذارشده برای ساخت مسکن مهر درهمین دسته از شهرها برابر39.319.384 مترمربع است که در یک حساب ساده باید به همین میزان زمین برای کاربری‌های خدماتی وعمومی اختصاص و واگذار می‌شدکه نشان دهنده فقرتأمین سرانه‌ها وکاربری‌های مورد نیازدر این مناطق است.
باتوجه به نبود کاربری‌های ویژه مانند باغات، مزارع،مسیل، رودخانه و محوطه‌های تاریخی، دراراضی تخصیصی مسکن مهر، امکان مقایسه شرایط مسکن مهر با استانداردهای مصوب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران که اعمال آنها برای» شهرک‌ها و طرح‌های آماده سازی مسکن مهر« نیز ابلاغ شده، با سختی همراه است.
براساس اطلاعات ارائه شده درگزارشی که در وزارت راه شهرسازی تهیه شده، با مبنای محاسبه حدود 742261 واحد مسکونی در مساحت11696 هکتار، درشهرهای با جمعیت بیشتر از25 هزار نفردر طرح‌های مسکن مهر و محاسبه میزان کسری‌های کمی احتمالی در طرح‌ها،می‌توان راه حل‌هایی را برای کاهش بروز مشکلاتی که به یقین پدید خواهند آمد، پیشنهادکرد.
جمعیت ساکن این تعداد واحد مسکونی با احتساب بعد خانوار 3.9 نفر برابر با2895000 نفرخواهد بود.
با توجه به مساحت وجمعیت کل،سرانه کل درطرح‌های مسکن مهر 40 متر مربع است
حداقل سطح سرانه کل مصوب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران 82.85 متر مربع است.
درنتیجه میزان کسری کل اراضی به ازای هر نفر ساکن مسکن مهر 42.45 متر مربع است.
هریک ازکاربری‌های شهری برای خدمات‌رسانی مطلوب به شهروندان،باید حداقلی از فضا را باتوجه به نیازهای افراد تأمین کنند.
درغیراین‌صورت ، شهروندان مجبور به برآوردن نیازهای شان ازطریق مراجعه به مجتمع‌های زیستی و سکونتی همجوار هستند.
این موضوع سبب تحمیل هزینه‌های اضافی برای حمل‌ونقل برای آنان و نیزکاهش سرانه‌های شهروندان شهر مقصد می‌شود.
جدول زیر،نشان دهنده میزان کسری‌های موجود در سطوح مربوط به سرانه کاربری‌ها و مجموع کسری‌ها درکل اراضی مربوط به طرح‌های مسکن مهر است.
آن چیزی که به روشنی قابل درک است این مسئله بوده که در تأمین سرانه‌ها و خدمات مختلف درپروژه‌های مسکن مهر، از ابتدا، برنامه‌ریزی وتوجه جدی به تأمین زمین و ساخت اماکن مورد نیاز شهروندان صورت نگرفته است.
ازدیگرمسائلی که به‌همراه تأمین سرانه‌ها ، باید مورد توجه قرار گیرد، طراحی سکونتگاه براساس نظم سلسله مراتبی کالبدی و تقسیمات عملکردی است.
بایدتوجه داشت که لزوما تامین سرانه های مطلوب برای هر فرد ، نمی تواند معیاری برای مناسب بودن استفاده از خدمات تلقی شود.
دربرخی از محوطه‌های طرح مسکن مهر، تقسیم بندی کالبدی شهر، از سلسله مراتب مطلوب برخوردار نیست.
عدم تبعیت ساختار شهر از سطح بندی درمقیاس‌های متفاوت،به‌دلیل درنظر نگرفتن احتیاجات شهروندان در هرکدام از آنها، باعث بروز مشکلاتی می‌شود.
بامقایسه نتیجه محاسبات انجام شده به تفکیک کاربری‌های شهری و استانداردهای مصوب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، مشخص شدکه کمبودهایی جدی در رابطه باتأمین سرانه وسطوح حداقل و مورد نیازدرطرح‌های مسکن مهر وجود دارد.
برنامه‌ریزی مسکن بدون درنظرگرفتن ابعاد مختلف شهرسازی درتأمین سرانه‌ها به شکل کمی وکیفی خود مسائل و مشکلاتی را ایجاد می‌کند که در پروژه‌هایی مانند مسکن مهر و نهضت ملی مسکن باید در ابتدای اجرای آن مورد توجه قرارگیرند.
