کاشت بذر ناترازی گاز در دولت قبل
بازشدن شکاف ناترازی گازدر فصل سرد سال؛ مشکلی که یکی از دلایل مهم آن تعلل وزارت نفت دولت قبل در عدم سرمایه‌گذاری کافی درصنعت نفت از جمله در توسعه ذخیرهسازی گاز بوده است.
چابک آنلاین، مجید میرزا حیدری، ازکمبود گاز همزمان با نزدیک شدن به فصل سرد سال درکنار رشد مصرف گاز بخش خانگی، به‌عنوان یکی از چالش‌های مهم صنعت نفت و گاز کشور یاد می‌شود؛چالشی که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر صنایع مختلف کشورتأثیر منفی خود را گذارده است.
به طور معمول، ذخیرهسازی انرژی با هدف استفاده درفصول سرد سال، روشی مهم و در عین‌حال کارساز برای کشورهای تولیدکننده انرژی به شمار می‌رود.
درواقع هدف از ذخیرهسازی انرژی را اتخاذ روشی مطمئن برای کنترل «اوج مصرف گاز» به حساب می‌آورند.
در این روش، در ماه‌های گرم سال که مصرف گاز پایین بوده، گاز مازاد درمخازن ذخیره می‌شود و در ماه‌های سرد سال که مصرف به اوج می‌رسد، گاز ذخیره شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ذخیرهسازی گاز همواره درتجارت گاز از جایگاه رفیعی برخوردار بوده، به نحوی که در بسیاری از کشورهای دنیا بین ۱۰ تا ۱۲ درصد گاز مصرفی را ذخیرهسازی می‌کنند.
هرچندکه سهم ذخیرهسازی گاز درکشور در محدوده ۱.۷ درصدگاز مصرفی بوده است، آن‌هم درکشوری که عنوان سومین تولیدکننده گاز جهان را با خود به یدک می کشد و دارنده ۱۸ درصد از میادین گازی جهان است.
گزارش‌ها نشان می‌دهند میزان مصرف گاز در بخش خانگی درتابستان ۲۰۰ میلیون متر مکعب بوده که این رقم در زمستان به دلیل مصرف زیاد به بالای ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز هم می‌رسد.
درحال حاضر بیش از ۷۰ درصد انرژی کشور به وسیله گاز تأمین می‌شود.
هم اکنون رشد مصرف گاز در کشور در زمینه‌هایی همچون مصارف خانگی سالانه ۶ درصد، بخش‌های عمده ۵ درصد و در بخش نیروگاهی ۴ درصد برآورد می‌شود.
مهدی حیدری، مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران ، ریشه بخشی از ناترازی فعلی گاز در کشور را در عدم توجه به ذخیرهسازی در وزارت نفت دولت قبل دانسته وتأیید کرده که ذخیرهسازی گاز در دولت قبل درجا زد و درحالی که ظرفیت ذخیرهسازی کشور دست‌کم باید 10 درصد تولید باشد اماحداکثر ذخیرهسازی در کشور حدود 28 میلیون مترمکعب در دو مخزن شوریجه وسراجه است.
او، ریشه درجا زدن و عدم توسعه ذخیرهسازی گاز در دولت قبل را ناشی ازاشتباه درتحویل مخازن ذخیرهسازی به شرکت ملی گاز ایران در زمان وزارت زنگنه برنفت و عدم سرمایه‌گذاری در این خصوص می‌داند ،چرا که از نگاه او، باید این مخازن ذخیرهسازی تحت مدیریت شرکت ملی نفت باشد، چون شرکت ملی نفت است که فعالیت بالادستی انجام می‌دهد.
درمقابل اما، برخی ازدست اندرکاران امر، این دیدگاه او را قبول نداشته و معتقدند اتفاقاً انتقال مأموریت ذخیرهسازی گاز به شرکت ملی گاز، اقدامی کاملاً درست بوده ،زیرا این شرکت ملی گاز است که مسئولیت تأمین گاز را برعهده داشته و با واگذاری این مأموریت به شرکت ملی گاز، یکپارچگی زنجیره ارزش شکل گرفته است.
فارغ از اینکه در این بین، کدام دیدگاه درست است اما واقعیت این است ناشی‌گری دولت قبل در انحلال شرکت ذخیرهسازی گاز طبیعی و کم‌کاری در توسعه ذخیرهسازی گاز، ضربه سنگینی به صنعت نفت و گاز و حتی اقتصاد کشور وارد کرده است.
بر این اساس، یکی از پیامدهای این اقدام، ناترازی و افت شدید گاز در فصل سرد سال است.
شرکت ذخیرهسازی گاز طبیعی، یکی از شرکت‌های فعال در زمینه ذخیرهسازی بوده که درخردادماه سال 97 منحل شد.
به دنبال اعلام این انحلال، طرح‌های در دست اجرای آن هم به شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران منتقل شد،اما این شرکت پیش از انحلال چه سرنوشتی داشت؟
مطالعات ذخیرهسازی گاز طبیعی در میدان یورتشا و سراجه قم از سال 75 در شرکت ملی گاز ایران با انعقاد قرارداد با شرکت kbb شکل واقعی به خود گرفت که درسال 78 به شرکت ملی نفت منتقل شد.
اردیبهشت ماه سال 82 مجدداً به عنوان یک طرح به شرکت ملی گاز واگذار شد اما طرح مذکور از اسفندماه سال 84 به صورت مدیریت جداگانه به فعالیت خود ادامه داد و از سال 86 هم به شرکت ذخیرهسازی گاز طبیعی منتقل شد،هرچند که پروژه یورتشا به دلیل ترک کار توسط پیمانکار مربوطه یعنی «سفره گاز فرانسه» به تعویق افتاد اما قرارشد به صورتbot و boo انجام شود که به دلیل انحلال شرکت، ادامه فعالیت به شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران انتقال یافت.
در نهایت، پروژه سراجه در سال 91 به بهره‌برداری رسید و درسال 92 هم تأسیسات ذخیرهسازی سراجه به شرکت ملی گاز منتقل شد.
پروژه شوریجه هم با وجود آنکه از سال 89 شروع شد اما درسال 94 به بهره‌برداری رسید.
واقعیت این است که کارنامه دولت قبل در زمینه توسعه صنعت نفت وگاز از جمله ذخیرهسازی گاز خالی از نمرات قابل قبول بوده که تأثیرات آن یکی پس از دیگری نمود می‌یابد.
مهدی هاشم‌زاده کارشناس حوزه انرژی گفته است که باتوجه به پتانسیل‌های ایران در حوزه گاز، اگر طی سال‌های گذشته به موضوع ذخیرهسازی توجه می‌شد، می‌توانستیم در حل مشکل ناترازی تولید و مصرف و همچنین صادرات گاز گام برداریم که متأسفانه با انحلال شرکت فعال در این حوزه در دهه ۹۰، از این غافله جامانده‌ایم.
