احداث پتروپالایشگاه ۶۰ هزار بشکه‌ای در سیراف تا سال ۱۴۰۳

به گزارش چابک آنلاین به نقل از فارس، قانون حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت و میعانات گازی یا همان قانون پتروپالایشگاه در سال 98 توسط نمایندگان مجلس تصویب شد تا بدین صورت گام مهمی برای گذر از خام‌فروشی نفت و احداث پتروپالایشگاه‌ها برداشته شود.

پس از تصویب آیین‌نامه این قانون در هیئت وزیران و فراخوان عمومی وزارت نفت و بررسی طرح‌های پیشنهادی برای احداث واحدهای پالایشی و پتروپالایشی، در نهایت هشت طرح پتروپالایشگاهی شامل 5 طرح احداث پتروپالایشگاه نفت خام و 3 طرح پتروپالایشگاه میعانات گازی مورد تایید وزارت نفت قرار گرفتند.

با روی کار آمدن دولت سیزدهم، اجرای این قانون که تاکنون سه بار مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است در دستور کار جدی وزارت نفت قرار گرفت تا وضعیت طرح‌ها موردبررسی قرار گرفته و موانع پیش‌روی آنها برداشته شود.

هشت طرح برگزیده ذیل قانون پتروپالایشگاه‌ها در جدول 1 آورده شده است:

با توجه به اهمیت این طرح‌ها، در دومین گزارش از پرونده ویژه خبرگزاری فارس با عنوان «هشت طرح برگزیده پتروپالایشگاهی» به بررسی «طرح توسعه پالایشی پیشگامان سیراف» پرداخته می‌شود. گزارش اول با عنوان «جزئیات ساخت پتروپالایشگاه 300 هزار بشکه‌ای نگین مکران» منتشر شد.

در این راستا برای بررسی طرح پیشگامان سیراف با بهروز قدیمی مدیرعامل طرح پیشگامان سیراف به گفت‌‌و‌گو نشستیم.

مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:

*سفارش‌گذاری اقلام دیرتحویل طرح پیشگامان سیراف انجام شده است

طرح پیشگامان سیراف تاکنون چه فراز و نشیبی را طی کرده است و چه اقداماتی را در این حوزه انجام داده‌اید؟ الان طرح در چه مرحله‌ای است؟

قدیمی: طرح پیشگامان سیراف یکی از طرح‌های ذیل مجتمع پالایشی سیراف است که البته نسبت به طرح اولیه تغییرات زیادی را داشته است. در خردادماه 1394 مصوب شده بود که 8 طرح پالایشی با ظرفیت 60 هزار بشکه (مجموعا 480 هزار بشکه) در سیراف احداث شود. خوراک این طرح‌ها از میعانات گازی پارس جنوبی تامین می‌شد. در طرح کلی سیراف به دلیل شباهت 8 طرح قرار بود قسمت سرویس‌های جانبی ( یوتیلیتی ) و آفسایت به صورت مشترک در نظر گرفته شود.

به مرور این طرح دچار تغییراتی شد و در حال حاضر یک طرح 60 هزار بشکه‌ای آدیش جنوبی، یک طرح 120 هزار بشکه‌ای ستاره سبز سیراف و طرح ما به عنوان طرح 60 هزار بشکه‌ای پیشگامان سیراف در این منطقه باقی مانده است و مابقی طرح‌ها یا حذف شده و یا مثل طرح جاوید انرژی پرتو به تازگی به قشم منتقل شده‌اند.

همچنین بحث سرویس‌های جانبی (یوتیلیتی) مشترک که قرار بود توسط شرکت زیرساخت فراگیر پالایشی سیراف احداث شود نیز به کلی منتفی شد و هر یک از سه طرح باقیمانده خودشان برای تامین آب، برق و بخار برنامه‌ریزی می‌کنند.

 الان طرح شما در بحث دریافت زمین مشکلی ندارد؟

قدیمی: زمین را تحویل گرفته‌ایم، متاسفانه به دلیل اختلاف تراز و ناهمواری زمین، خاک زمین پروژه از استحکام مناسب برخوردار نبود و حجم وسیعی از خاکبرداری و خاکریزی را نیاز داشت (در حدود 340 هزار مترمکعب).

ما توانستیم در شهریورماه سال 1399 مجوز کار بر روی طرح را براساس طراحی پایه اولیه طرح اخذ کنیم. از آن زمان کارهای زودهنگام را شروع کردیم. زمین ما در سیراف به دلیل اختلاف زیاد ترازها (از 94 تا 17 متر) به شدت ناهموار بود.

در نتیجه ما تسطیح زمین را شروع کردیم و برای این کار پیمانکار گرفتیم و سطح 94 متر را به 73 متر رساندیم. این کار 6 ماه از ما زمان گرفت، چون تقریبا باید ارتفاع کوه‌پایه سنگی را پایین ‌آورده و تسطیح می‌کردیم. سایر کارهای زودهنگام مثل ساختمان اداری، ساختمان انبار و کارگاه، ساختمان آتش‌نشانی و مطالعات ژئوتکنیک، لرزه خیزی و هیدرولوژی را نیز انجام داده‌ایم.

کار مهندسی را کامل انجام دادید؟

قدیمی: خیر، کارهای زودهنگام را فقط انجام داده‌ایم. ما مناقصه برای طراحی تفصیلی را برگزار کرده‌ایم و مشاور حدود 6 ماه است که کارهای طراحی پروژه را شروع کرده است. البته ما در طراحی پایه اولیه نیز مجبور شدیم تغییراتی را انجام دهیم، چون مطالعات پایه‌ای ما بر مبنای طرح 8 پالایشی سیراف بود، ولی بعد از تغییرات نهایی نیاز بود که مطالعات پایه نیز کمی تغییر کند.

طراحی تفصیلی چه زمانی به پایان می‌رسد؟

قدیمی: قرارداد ما برای انجام طراحی پایه دو ساله بوده است و در این زمان نیز به پایان می‌رسد. البته در این مدت نیز بیکار ننشستیم و در کنار کارهای زودهنگام، مناقصات اقلام دیرتحویل را نیز انجام داده‌ایم. قرارداد خرید بسته‌های خرید تاورها، راکتورها، مبدل‌های حرارتی، مخازن تحت فشار، پمپ‌های رفت و برگشتی، کمپرسوها، پکیج تزریق مواد شیمیایی و Fired Heater منعقد شده است. 

قراردادهای مخازن محصول نفتای سبک و سنگین، مخازن ذخیره میعانات گازی با پیمانکار منعقد شده است، بخش اول ورق مخازن (حدود 9 هزار تن) سفارش‌گذاری شده است. پیش‌بینی می‌شود تا چهار ماه آینده ورق‌ها در سایت باشد. تجهیز کارگاه پیمانکار مخازن از ماه آینده شروع می‌شود و قرارداد ساخت مخازن یک ساله است.

 *احداث پتروپالایشگاه 60 هزار بشکه‌ای در سیراف تا سال 1403

 طرح پیشگامان سیراف چندماهه به پایان می‌رسد؟ یعنی در صورتی که مشکل عجیبی اتفاق نیفتد برآورد شما چیست؟

قدیمی: برنامه ما برای اتمام این طرح در 36 ماه است.

یعنی چه ماه و سالی؟

قدیمی: انشاالله تیرماه سال 1403.

 فرمودید که خوراک این طرح 60 هزار بشکه است. این طرح به صورت پالایشگاه تعریف شده است یا پتروپالایشگاه؟

قدیمی: طرح ما در ابتدا پالایشی بود ولی همانطور که طرح ستاره سبز سیراف یک زمین برای احداث واحدهای پتروشیمی گرفت، ما نیز برای گرفتن زمین اقدام کردیم که بتوانیم یک طرح پتروشیمی آروماتیک بر اساس 60 هزار بشکه پیاده کنیم.

 پیشرفت طرح چقدر است؟

قدیمی: 11.23 درصد پیشرفت داشته‌ایم. در طرح آروماتیک نیز 2.3 درصد پیشرفت داریم که البته به دلیل این است که تازه کار آن را شروع کرده‌ایم.

طرح شما در دو فاز به بهره‌برداری می‌رسد؟ یک فاز پالایشی و یک فاز پتروشیمی؟

قدیمی: بله، البته هر دو فاز را به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنیم که تقریبا همزمان به بهره‌برداری برسد اگر این اتفاق نیفتد ضرر می‌کنیم.

 اشاره کردید که خوراک واحد آروماتیک 60 هزار بشکه در روز است؟ یعنی همه تولیدات شما به این واحد منتقل می‌شود؟

قدیمی: خیر، قصد ما این است که ظرفیت واحد آروماتیک را به 54 هزار بشکه برسانیم و برای این منظور با یکی از پالایشگاه‌های تولیدکننده میعانات گازی در حال مذاکره هستیم.

ببینید تاکنون در کشور طرح آروماتیک 30 هزار بشکه‎‌ای احداث نشده است، این طرح نیاز به دانش فنی دارد و دانش فنی آن نیز تنها در اختیار دو شرکت UOP و AXENS است. متاسفانه به دلیل تحریم این شرکت‌ها، در شرایط جاری کشور با ما همکاری نمی‌کنند ولی تمهیدات لازم در خصوص تهیه لیسانس از کانال‌های دیگر انجام شده است و در این خصوص نگرانی وجود ندارد.

 در طرح آروماتیک نیز تسطیح زمین انجام شده است؟

قدیمی: بله، زمین را دریافت کردیم و حدود 60 درصد تسطیح زمین انجام شده است.

سبد محصولات طرح پیشگامان سیراف چند درصد سوخت و چند درصد پتروشیمی است؟

قدیمی: از 60 هزار بشکه تقریبا 46 هزار بشکه نفتای سبک و سنگین است که در واحد آروماتیک تبدیل به محصولات پتروشیمی می‌شود. نفتا ارزش افزوده خاصی نسبت به میعانات گازی ندارد، در نتیجه صرفه ما در این است که این محصول در زنجیره ارزش پتروشیمی مورداستفاده قرار گیرد.

در مجموع 70 درصد محصولات پتروشیمی و 30 درصد سوخت تولید می‌شود. گازوئیل تولیدی طرح دارای استاندارد یورو 5 خواهد بود. در جدول 2 جزئیات سبد محصولات طرح آورده شده است.

 سبد محصولات پتروشیمیایی طرح چگونه است؟ یعنی چه محصولاتی تولید می‌کنید؟

قدیمی: اگر طرح را 30 هزار بشکه‌ای در نظر بگیریم، تولیدات سالانه طرح شامل 106 هزار تن بنزن، 203 هزار تن تولوئن، 289 هزار تن مخلوط زایلن و 194 هزار تن نیز آروماتیک سنگین خواهد بود (جدول 3).

 برآورد شما از حجم سرمایه‌گذاری در طرح پیشگامان سیراف چقدر است؟

قدیمی: برآورد ما 410 میلیون دلار است که البته این رقم فقط برای پالایشگاه است. اگر یک واحد 30 هزار بشکه‌ای آروماتیک نیز احداث شود، 170 میلیون دلار به حجم سرمایه‌گذاری افزوده می‌شود و مجموعا به 580 میلیون دلار سرمایه نیاز دارد.

البته اگر طرح آروماتیک به حدود 54 هزار بشکه برسد، حجم سرمایه‌گذاری بالاتر نیز می‌رود و مطالعات امکان‌سنجی مشخص می‌کند که رقم دقیق آن چقدر خواهد بود که در حال انجام است.

در بحث تامین مالی مشکلی ندارید؟ یعنی عزم کافی برای به اتمام رسیدن پروژه وجود دارد؟

قدیمی: قطعا عزم کافی وجود دارد. ما تا اینجا طبق برنامه جلو رفته‌ایم. البته طبق برنامه باید 15 درصد پیشرفت داشته باشیم ولی الان پیشرفت ما حدود 12 درصد است و اختلاف معناداری وجود ندارد، به خصوص اینکه در ابتدای کار، حجم کار سنگین و پیشرفت کند است. چالش زمین و تغییر طرح اولیه باعث شد که کمی طرح ما به تاخیر بیفتد ولی عزم ما بر اتمام پروژه در 36 ماه است.

تعامل وزارت نفت با طرح‌های پالایشی چگونه است؟ آیا برای حل مشکلات شما پیگیری می‌کند؟

قدیمی: بله، الحمدلله شخص وزیر نفت رویکرد مثبتی نسبت به این طرح‌ها داشته است و امیدواریم این حمایت‌ها منجر به احداث چند پتروپالایشگاه در کشور شود.

* چالش‌های پیش‌روی طرح پیشگامان سیراف

چه چالش‌‎هایی در ادامه مسیر طرح‎‌ها وجود دارد؟‌

قدیمی: یکی از چالش‌ها، تامین مالی 30 درصد از سهام پالایشگاه از طریق بازار سرمایه است. این زیرساخت اصلا در بورس ایران وجود ندارد. مثلا بورس ایران تنها برای شرکت‌های تازه تاسیس، امکان جذب سرمایه مردمی را فراهم کرده است درحالی که شرکت سرمایه‌گذاری پیشگامان سیراف از خیلی وقت پیش مجوز گرفته است.

طبق قانون، 15 درصد از سرمایه‌گذاری باید توسط خود شرکت آورده شود، 30 درصد بازار سرمایه و مابقی فاینانس و سایر ظرفیت‌ها. البته شرکت ما بیش از 15 درصد در این طرح می‌آورد و پروژه را معطل تامین مالی نمی‌کنیم، توانایی فاینانس از شرکت‌های خارجی نیز داریم.

 تاکنون چقدر در این طرح هزینه شده است؟

قدیمی: حدود 36 میلیون دلار در این طرح هزینه شده است.

 به عنوان سوال آخر، چه انتظاری از وزارت نفت و دستگاه‌های دولتی برای برداشتن موانع پیش‌روی طرح دارید؟

قدیمی: یک چالش در حوزه سهم 30 درصدی تامین مالی از بازار سرمایه است که ساختار آن وجود ندارد. بنده امیدوارم یا این زیرساخت تامین مالی فراهم شود و یا کلا این شرط حذف شود.

چالش دیگر موضوع قرارداد خوراک است که هنوز با وزارت نفت امضا نشده است.

چالش اجاره بهای بالا زمین و همچنین عدم انعقاد قرارداد اجاره به شرط تملیک زمین پروژه، موجب نگرانی و ضد انگیزه شدن سرمایه‌گذاران و عدم همکاری موسسات مالی جهت اعطای تسهیلات مالی (فاینانس) به پروژه شده است. با مساعدت معاونت‌ برنامه‌ریزی وزارت نفت مقرر شده است، افزایش اجاره بهای زمین کارشناسی مجدد شود.

یک چالش دیگر مربوط به مالیات بر ارزش افزوده در منطقه ویژه است که به ناگهان در دی ماه سال 1400 عنوان کردند که این معافیت مالیاتی حذف شده است. این اقدام 9 درصد بر پروژه ما هزینه تحمیل می‌کند و نباید این معافیت لغو می‌شد.

اصلا هدف منطقه ویژه این است که از شرکت‌ها حمایت شود و وقتی شرکتی می‌خواهد با ساخت پتروپالایشگاه‌ها به جنگ تحریم برود چرا باید از دریافت این حمایت‌ها منع شود.

مجوز خوراک را صادر کرده‌اند؟

قدیمی: بله، ولی قرارداد آن هنوز انجام نشده است. یعنی مجوز را داده‌اند که به شما 60 هزار بشکه میعانات گازی می‌دهیم اما هنوز جزئیات و مشخصات آن به صورت قرارداد امضا نشده است.

مجوز تنفس خوراک ذیل قانون پتروپالایشگاه‌ها برای طرح‌های برگزیده از جمله طرح شما اعطا شده است؟

قدیمی: خیر، ولی وزیر نفت قول داده‌اند که در این باره نگرانی وجود ندارد و این موضوع نیز به زودی حل می‌شود، ضمن اینکه بنده امیدوارم که بتوانیم بخشی از تامین مالی طرح خود را از طریق صندوق توسعه ملی انجام دهیم، زیرا وقتی یک مجموعه خصوصی کاری را پیش می‌برد، نیاز است که از آن حمایت شود.

*پیشرفت 45 درصدی طرح تا پایان 1401

 ‌یک سوال دیگر هم بپرسیم، پیشرفت طرح شما تا پایان امسال چند درصد خواهد بود؟

قدیمی: در سال جاری 45 درصد پیشرفت فیزیکی برنامه‌ریزی شده است و سال جاری پیک فعالیت‌های طرح پالایشگاه پیشگامان سیراف خواهد بود.

 خیلی ممنون از وقتی که در اختیار ما گذاشتید.

قدیمی: تشکر از شما، انشاالله با حمایت رسانه‌ها و همه دستگاه‌های متولی و ایجاد عزم ملی در این حوزه بتوانیم گام موثری برای ساخت پتروپالایشگاه‌ها در دولت سیزدهم برداریم.

بنابراین گزارش جزئیات طرح پتروپالایشگاه پیشگامان سیراف در جدول 4 آورده شده است.