شکل‌گیری بانک‌های خصوصی از کج‌ترین سنگ بناهای اقتصاد ایران است
شکل‌گیری بانک‌های خصوصی به عنوان یکی از کج‌ترین سنگ بناهای اقتصاد ایران و حرکت به سمت انحطاط از برنامه سوم و در غیاب توان نظارتی بانک مرکزی و بستر نهادی مشوق تولید شکل گرفت.
به گزارش چابک آنلاین به نقل از اطلاعات، این مطلب را دکتر فرشاد مؤمنی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس موسسه دین و اقتصاد اعلام کرد و افزود: دو عامل خلق رانت از کانال شوک‌های نرخ ارز و کانال شکل‌گیری بانک‌های خصوصی باعث شده تا اقتصاد ایران گرفتار، نابرابرساز و نابارور شود.
وی افزود: در مورد عامل نخست کافی است سند پیوست برنامه اول توسعه و گزارش عملکرد آن را در دوره سال های ۶۸ تا ۷۲ و با تمدید این برنامه تا سال ۷۳ ملاحظه کنید؛ در پیش‌بینی رشد نقدینگی و آنچه از طریق افزایش نرخ ارز محقق شد، مشاهده می‌شود مثلاً در سال ۷۳ رشد نقدینگی تقریبا ۲۰ برابر آنچه پیش بینی شده بود، رشد یافت.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در سال ۱۳۷۲ که ۴ میلیارد دلار از بدهی‌های دولت سررسید شده بود تنها از ناحیه تفاوت در نرخ ارز بین زمان وام‌گیری و سررسید ۶۷۲ میلیارد تومان به پایه پولی اضافه شد و فقط در سال ۱۳۷۲ تقریبا ۱۷۹۴ میلیارد تومان به نقدینگی اضافه شد. براساس محاسبه دکتر شاکری، در مجموع اضافه رشد نقدینگی تنها از ناحیه افزایش نرخ ارز تا پایان سال ۱۳۷۳ از مرز ۱۰ هزار میلیارد تومان گذشت. در واقع آنهایی که ادعا داشتند رشد نقدینگی در سند برنامه یک روند کاهنده خواهند داشت، در ۱۰ سال اجرای برنامه اول و دوم همواره با افزایش نرخ ارز همراه بود و رشد نقدینگی ۱۲ برابر شد. وی با اشاره به دومین کانون اصلی ایجاد رانت در کشور گفت: از برنامه سوم یکی از کج‌ترین سنگ بناهای اقتصاد ایران و حرکت به سمت انحطاط با شکل‌گیری بانک‌های خصوصی در غیاب توان نظارتی بانک مرکزی و بستر نهادی مشوق تولید شکل گرفت.
اگر توجه داشته باشیم از این زاویه بی‌سابقه‌ترین جهش‌ها در نرخ ارز، طلا، مسکن، ... همه به تبع شکل‌گیری بانک‌های خصوصی روی دادند. البته از همان برنامه سوم، بانک مرکزی در برابر خلق پول‌های رانتی ضدتوسعه‌ای مشوق غیرمولدها رویکرد کاملا همدلانه داشت.
مومنی ادامه‌داد: در سال ۱۳۸۷ در حالی که رشد نقدینگی 6/15 درصد رشد داشت، رشد پایه پولی از مرز ۴۷ درصد هم گذشته است؛ البته در سال‌های اخیر شکنندگی این مسئله افزایش یافته است، بنابراین باید کمک کرد تا این مناسبات به شکل بنیادی اصلاح شود. از سال ۱۳۸۷ که بانک‌های خصوصی بتدریج در حال فعالیت هستند، بی‌سابقه‌ترین رشدها در نقدینگی روی می‌دهد، در حالیکه حادترین و بحرانی‌ترین مشکل تولیدکنندگان ما کمبود نقدینگی است. از سویی شاهد تنش‌های دائمی و هجوم نقدینگی سرگردان به بازار ارز، طلا و زمین هستیم.وی تصریح کرد: رانت اعطای شکل‌گیری بانک‌های خصوصی، کمرشکن‌ترین رانت توزیع شده در اقتصاد سیاسی ایران است. این مسأله مناسبات ما را به سمت تنبل‌محوری و ربامحوری سوق داده است و با شکل گیری این بانک‌ها از اوایل دهه هشتاد شاهد رانتی‌شدن ملت هم هستیم بطوری که با بررسی تحولات مربوط به سپرده‌های مدت‌دار متوجه خواهیم شد، شرایط بگونه‌ای بوده که ریسک و عدم اطمینان در فرآیند تولید بالا بوده و افراد ترجیح داده‌اند دارایی‌های خود را به صورت سپرده تبدیل کنند. در حال حاضر سهم پول معاملاتی به زیر 10 درصد رسیده است که یک موضوع حیاتی است.
این استاد دانشگاه با طرح این پرسش که رانت افزایش نرخ ارز و شکل گیری بانک‌های خصوصی چه بر سر اقتصاد ایران آورده است، گفت: از شروع جنگ تا پایان آن در مجموع حجم نقدینگی ۴ برابر شد در حالیکه از سال ۶۸ تا امروز و هر هشت سال یک بار حجم نقدینگی ۷ برابر افزایش داشته است. همچنین خالص بدهی‌های بانک‌های خصوصی به بخش غیردولتی از سال ۹۲ تا ۹۷ بیش از پنج برابر شده و در همین دوره بدهی بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی هم تقریباً ۲۰ برابر شده است، اما شاهد هستیم آدرس‌های اشتباه می‌دهند.
