تنها ۵ نفر در کارگاه بافنده بزرگترین فرش دستباف جهان بیمه هستند

به گزارش چابک‌آنلاین به نقل از فارس، در سفری که همراه معاون وزیر کار، به استان خراسان رضوی داشتیم، قرار شد از کارگاههای روستایی که از تسهیلات ارزان قیمت صندوق توسعه ملی در تلفیق با منابع بانکهای عامل برای رونق اشتغال استفاده کرده‌اند، بازدید کنیم، یکی از این کارگاهها گاوداری در روستای یوسف‌آباد زبرخان از توابع شهر قدمگاه امام رضا (ع) نیشابور بود، اما در کنار آن از کارگاه قالی بافی نقش جهان در روستا هم بازدید کردیم.

کارگاهی که در سوله‌ای ساده قرار داشت، گرمای این سوله بزرگ با یک اجاق گاز خوراک پزی بزرگ با بخاری دست ساز روی آن و دودکش بلند تامین می‌شد،‌ در این کارگاه کلافهای رنگارنگ نخ قرار داشت که به قول قدیمی‌ها «هر رشته آن سر دراز دارد»!

کارگران هنرمند قالی باف، پای دار قالی بزرگی که به ارتفاع حدود 10 متر و عرض حدود 30 متر پشت رشته‌های نخ مشغول کار و هنر آفرینی بودند.

از یکی از زنان قالی باف پرسیدم، چقدر سابقه داری، گفت 40 سال که فقط یکسال آن با بیمه همراه بوده است، گفت: دولت در حق ما ظلم می‌کند،‌ ما که راضی نیستیم، هر وقت رای می‌خواهند سراغ ما می‌آیند، ولی هر گاه بیمه می‌خواهیم هزار بهانه می‌آورند، ما که عمر و جوانی خود را روی قالی بافی از دست دادیم، اما انتظار داریم،جوانان ما حمایت شوند، گفتم روزی چقدر مزد می‌گیری؟، گفت: روزی بسته به میزان گره قالی که می‌بافیم بین 45 تا 60 هزار تومان دسترنج می‌گیریم.

آن قدر وضع ظاهری این کارگران نامناسب بود که دلمان برایشان سوخت، اصلا باور نمی کردیم، در این کارگاه ساده در روستای یوسف آباد زبرخان از توابع قدمگاه نیشابور، بزرگترین و زیبا ترین و یکپارچه‌ترین فرش دستباف دنیا بافته شده و الان زینت بخش مسجدی در عمان و ابوظبی است!  

وی در حالی از دلالان شرکت فرش گلایه دارد که با صادرات بزرگترین فرش دستباف دنیا دلار آن را گرفتند، ته مانده پول را در حد دستمزد و مواد اولیه به ما دادند،‌ حتی در صادرات آخرین فرش 2500 متری ما حتی 400 میلیون تومان پول هزینه ما را ندادند! هم ما ضرر کردیم هم آن شرکت صادر کننده به نام شرکت گره که توسط دو بازنشسته شرکت فرش راه‌اندازی شده بود، به گفته خودشان ضرر کردند، زیرا قیمت دلار بالا رفت و همه ضرر کردیم.

این در حالی است که طبق قاعده فقهی «النما تابع للاصل» هر زیادتی و سودی در هر چیزی مال اصل و مالک آن است، چرا تولید کننده باید حد اقل بهره ار از دسترنج و هنربافته خود ببرد؟

اصغر زرندی مدیر این کارگاه قالی بافی در مورد این که چرا کارگران بیمه نیستند، گفت: تامین اجتماعی فقط بیمه 5 نفر را قبول می‌کند،‌ لذا 90 درصد کارگران ما بدون بیمه‌اند،‌ دولت باید حمایت کند، در این لحظه یک مدیر وزارت کار که با ما بود، گفت: اینجا باید کد کارگاهی داشته باشد و کارگران آن گرچه قالی باف هستند، اما باید بیمه تامین اجتماعی شوند نه بیمه قالی بافی!  

علی‌اصغر زرندی تولیدکننده بزرگترین فرش دستباف جهان که حدود 50 سال در این حرفه مشغول به کار است در مورد مشکلات کارگاه تولیدی‌اش گفت: دو فرش بزرگ دستباف به مساحت 5 هزار متر مربع و 6 هزار متر مربع تولید کردیم که که اولی را برای مسجدسلطان قابوس در کشور عمان و دومی را برای ابوظبی خریدار کردند و الان هرکس از سراسر دنیا که پا بر روی این فرش‌ها می‌گذارد از زیبایی، استقامت و یکنواختی آن لذت می‌برد و بسیاری از افراد خارج از کشور با ما تماس می‌گیرند و از این هنر تقدیر می‌‌کنند و برخی سفارش ساخت می‌دهند.

دلار فرشها را برداشتند،‌ته مانده آن را به ما دادند

وی افزود:‌اولین فرش بزرگ 5000 متری در سال 74 و 75 بافته شد و فرش دوم که 6 هزار متری بود، در سال 86 بافته و به ابوظبی صادر شد و هر دوی این فرش‌ها توسط افراد واسطه از شرکت فرش ایران صادر شد که پول به حساب آنها آمد و ته‌مانده آن پول را به عنوان دستمزد و قیمت مواد اولیه به ما دادند. این فرش توسط یک شرکت به نام گره که توسط دو بازنشسته شرکت فرش راه‌اندازی شده بود، صادر شد که مدیران این شرکت به ما گفتند به دلیل گرانی دلار،‌ هزینه‌های آنها هم بالا رفته و ضرر کرده‌اند! اما من به عنوان بافنده در این فرش 400 میلیون تومان ضرر کردم. در عین حال اجازه ندادم دستمزد هنرمندان بافنده از بین برود و تا حد امکان دستمزدشان را پرداخت کردم.

زرندی گفت: در فرش اول برای هر متر مربع 200 تا 250 هزار تومان دستمزد به ما دادند که 5 هزار متر ضربدر 250 هزار تومان یک میلیارد و 250 میلیون تومان برای فرش 5 هزار متری به ما دادند و ما سودی نبردیم و عمده سود را افراد واسطه از شرکت گره که توسط بازنشسته‌های شرکت فرش ایران را‌ه‌اندازی شده بود، به جیب زدند.

این هنرمند قالیباف گفت: فرش دوم که 6 هزار متر مربعی و به صورت یکپارچه بافته شد آن را هم برای ابوظبی در کشور امارات بردند که در سال 86 توسط شرکت فرش صادر شد و حدود 8.5 میلیارد تومان برای آن قرارداد بستند که در آن علاوه بر دستمزد کارگران و بافنده‌ها و مواد اولیه مقداری سود کردیم.

زرندی گفت: فرش دیگر به مساحت 2500 متر برای کشور عمان در سال 91 و 92 بافته شد که در آن زمان با کسی که از شرکت واسطه برای صادرات بود، از قبل قرارداد بستیم، متری یک میلیون و 200 هزار تومان به ما بدهند، اما پس از آن قیمت دلار بالا رفت و قیمت مواد اولیه و دستمزد کارگر هم افزایش پیدا کرد، از پول آن فرش حدود 400 میلیون تومان ضرر کردیم و پول ما را ندادند، یعنی پولی که به دست ما به عنوان تولیدکننده رسید، حتی هزینه تمام شده بر مواد آن را هم تأمین نکرد.

این قالیباف  گفت: فرش‌ها توسط شرکت سهامی فرش ایران صادر شد، چون ما خودمان نمی‌توانیم صادر کنیم، پول آن را با تأخیر به ما دادند و افرادی که از سوی شرکت فرش معرفی شده بودند، اقدام به صادرات کردند، این همان فرشی است که آقای روحانی رئیس جمهور روی آن ایستاد و با آن عکس یادگاری گرفت، دیگر مقامات هم روی فرش ایستادند و عکس یادگاری گرفتند، اما هنرمندانی که این فرش مهم را تولید کرده بودند، دستمزد واقعی خود را هم نگرفتند و آنچه برای ما ماند همان عکس یادگاری آقایان بر روی هنر دستباف قالیبافان ما بود و از این عکس برای خود تبلیغات درست کردند.

مدیر کارگاه قالیبافی نقش جهان  در روستای یوسف‌آباد از توابع نیشابور درباره بیمه قالیبافان گفت: سازمان تأمین هنرمندان قالیبافان ما را قبول نمی‌کند، چرا به خاطر اینکه باید 7 درصد از قیمت بیمه را کارگر بدهند و از کارگاهی که حدود 50 نفر کار می‌کنند، تعدادی کمی در حد 5 درصد را قبول می‌کنند و بقیه را قبول نمی‌کند، یعنی 90 درصد کارگران قالیباف در کارگاه ما بیمه نشده‌اند و در حال حاضر در طول سال بین 30 تا 50 قالیباف در این کارگاه روستایی کار می‌کنند. اگر من به عنوان یک قالیباف حمایت شوم و نقدینگی در گردش برای من فراهم شود، می‌توانم تا 300 نفر را هم در این کارگاه مشغول کار کنم. یعنی علاوه براینکه کل جمعیت یوسف‌آباد زبرخان از توابع نیشابور را مشغول کار کنم، از روستاهای اطراف هم کارگر به کار بگیرم و برای این کار نیاز به یک وام 2 تا 3 میلیارد تومانی دارم.

زرندی افزود: اگر کار ما ثابت باشد و سرمایه در گردش و بیمه کارگران مورد حمایت دولت قرار گیرد، ما نمی‌گذاریم در روستای ما حتی یک نفر بیکار بماند. در حالی که الان در این کارگاه قالی نقش جهان فقط 5 نفر بیمه هستند و هرجا برای بیمه کارگران رفته‌ایم جوابگو نیستند و به ما می‌گویند بودجه کم است باید در فهرست انتظار بمانیم.

این هنرمند قالیباف در مورد اینکه مگر بیمه قالیبافان اجرا نمی‌شود، گفت: الان دولت بیمه قالیبافی را قبول نمی‌کند، در حالیکه باید آن را بپذیرد. زمانی که آقای شریعتمداری به عنوان وزیر وقت صنعت به کارگاه ما در روستای یوسف‌آباد آمد به ما گفت باید همه کارگران بیمه تأمین اجتماعی شوند و کارگر 7 درصد حق بیمه را بدهد و بقیه را سازمان تأمین اجتماعی قبول کند، اما متأسفانه از آن زمانی که حدود 12 سال می‌گذرد تاکنون این امر محقق نشده است. یعنی در ادارات گوش شنوایی برای حرف‌های قالیبافان وجود ندارد.

زرندی در مورد اینکه آیا از شرکت سهامی فرش انتقاد دارید، گفت: از خود شرکت فرش گلایه ندارم، بلکه دو نفر از آنها آمدند که فرش ما را صادر کنند و متأسفانه پول ما را خوردند.

وی در مورد اینکه چرا از آن دو نفر شکایت نکردید، گفت: البته آنها هم بهانه می‌آورند و می‌گویند به واسطه بالا رفتن قیمت دلار آنها هم ضرر کرده‌اند این جوری به ما گفته شده است و ما مجبور بودیم طبق قرارداد قبلی هر متر از فرش خود را با قیمت 500 هزار تومان به آنها بفروشیم که بعد از آن هم دستمزد کارگر بالا رفت و هم قیمت مواد اولیه گران شد و برای ما متر یک یک میلیون هزینه برداشت اما چون از قبل قرارداد بسته بودیم زیان کردیم و از طرفی باید فرش را به خارجی‌ها تحویل می‌دادیم که آن را به موقع تحویل دادیم.

زرندی در مورد اینکه سود اصلی فرش دستباف شما را برد گفت: من نمی‌دانم اشخاص دیگر سود اصلی را بردند و آنها هم ادعا می‌کردند که ضرر کردند البته از اول با ما با صداقت برخورد می‌کردند اما وقتی مواد و مصالح فرش را گرفته بودند به خاطر دلار قیمت آن افزایش یافته بود و دستمزد کارگر هم بالا رفته بود.

 سفارش بافت قالی برای آلمان در کارگاه روستایی

این هنرمند قالیباف در بازدیدی که خبرنگاران از کارگاه در روستای یوسف‌آباد نیشابور داشتند، مشاهده کردند قالی‌های زیادی به صورت یکپارچه و توسط حدود 30 نفر از هنرمندان با نقش‌های متفاوت بافته می‌شد، گفت: این فرش‌ها به سفارش مشتریان آلمان بافته می‌شود و آنها سفارش بافت حدود 4 هزار متر مربع فرش با نقشه خودشان داده‌اند و حتی با این وجود یک نفر دیگر هم سفارش جدید با نقشه خودش ارائه کرده است یعنی کار و سفارش وجود دارد از یک طرف هنرمندان قالیباف نیز در روستای یوسف‌آباد و روستاهای اطراف زیاد هستند تنها مشکلی که داریم این است که بانک‌ها به ما وام نمی‌دهند و ما را برای صادرات فرش ضمانت نمی‌کنند ما هم مجبوریم دست بافته خود را به دلالان ارائه کرده که پول اصلی آنها گیر آنها می‌آید و ته مانده پول به دست ما می‌رسد. 

زرندی در مورد اینکه الان هزینه هر متر مربع فرش چقدر است، گفت: متری یک و نیم تا 2 میلیون تومان تمام می‌شود که مشتری این پول را از طریق دلالان به ما می‌دهند و ما مواد اولیه را می‌خریم و می‌بافیم.

وی در مورد اینکه کارگران قالیباف روزی چقدر دستمزد می‌گیرند، گفت: براساس تعداد گره‌هایی که می‌بندند یک بافنده روزانه بین 60 تا 100 هزار تومان دستمزد می‌گیرند، به این صورت که هر گره و هر تاری که می‌بافند 5 تومان دستمزد می‌گیرند و اگر یک کارگر روزانه 12 هزار گره بزند 60 هزار تومان و برخی کارگران که دست‌شان تند و روان است روزی 24 هزار گره قالی می‌بافند که 120 هزار تومان طی هشت ساعت در روز دستمزد می‌گیرند.

این هنرمند قالیباف مشکل اصلی این هنر و صنعت را نداشتن بیمه کارگران عنوان کرد و اظهار داشت:‌ تأمین اجتماعی فقط 5 نفر از هرگارگاه را به عنوان تأمین اجتماعی قبول می‌کند و بقیه آن باید توسط خود کارگر پرداخت شود که آنها هم توان ندارند، بنابراین بیمه نمی‌شوند.

وی افزود: روستای یوسف‌آباد بخش زبرخان قدمگاه از توابع نیشابور در فاصله 20 کیلومتری شهر نیشابور و 80 کیلومتری شمال شرق مشهد در خراسان رضوی قرار دارد. 

 خارجی‌ها هنر ما را می‌شناسند، بانکها حساب بانکی را!

زرندی در مورد اینکه آیا خارجی‌ها به صورت مستقیم با شما قرارداد بافت می‌بندند، گفت: خارجی‌ها به طور مستقیم با ما قرارداد نمی‌بندند آنها پشتیبان می‌خواهند و ما باید پشتوانه بانکی و تضمین بانکی داشته باشیم که نمیتوانیم آن را تهیه کنیم بنابراین مجبوریم به واسطه‌ها و دلالان روی بیاوریم. سند کارگاه در روستا داریم حاضریم سند را در بانک وثیقه کنیم و وام بگیریم، اما نمی‌دهند. 

وی در مورد اینکه چقدر نیاز به وام دارید، گفت: بین 2 تا 3 میلیارد تومان وام اگر بدهند من قول می‌دهم همه 200 خانوار روستای یوسف‌آباد را مشغول کار کنم. 

این هنرمند قالیباف در مورد اینکه الان چه نوع وامی دریافت کرده‌اید، بیان داشت: حدود سال 86 یک وام 400 تا 500 میلیون تومانی از بانک صادرات شعبه مشهد گرفتم برای دستگاه‌های دار قالی و تجهیز آن و جرثقیل مربوطه وام گرفتم قبلاً دو دستگاه دار قالی داشتیم با آن وام تبدیل به چهار دستگاه دار قالی شد، اما جدیداً نتوانستم وامی بگیریم.

زرندی در مورد اینکه آیا از تسهیلات وام عشایری و روستایی گرفته‌اید، گفت: از تسهیلات روستایی نگرفته‌ایم، الان سفارش برای تولید و فرش داریم و مشتاقان کار ما در داخل و خارج زیاد هستند هرکس که روی فرش 5 هزار متری در عمان و یا 6 هزار متری در ابوظبی راه می‌رود عاشق یکپارچگی و زیبایی فرش می‌شود و می‌خواهد با تولیدکنندگان آن آشنا شود و سفارش بدهد، اما ما از نظر ضمانت و ارتباط با بازار مشکل داریم. همچنین از نظر بیمه کارگران گلایه داریم و توقع داریم دولت حداقل یک وام 2 تا 3 میلیارد تومانی به ما بدهد. امروزه به دلیل کاهش ارزش پول این رقم مثل وام 200 میلیونی چند سال قبل است.

زرندی در پایان گفت: این کار را از پدرم یاد گرفته ام و خودم که پنج کلاس سواد دارم از 15سالگی پای دار قالی بوده‌ام اکنون که 65 سال سن دارم 50 سال در این کار عمر گذراندم و عاشقانی کار هستم، علاقه دارم و کار قالیبافی به نظر من بهترین کار است هم نخ، هم پنبه و هم رنگ و هم نقشه‌هایش ایرانی است. خداوند حوصله زیادی هم به ما داده و پای کار قالی پیر شده‌ایم و قالی بهترین درآمد برای دولت است.

به گفته وی قالی ایرانی به عنوان پرچم دوم کشور ما برای معرفی فرهنگ، تمدن و سابقه ایران باید در کشورهای دیگر حاضر شود و حرف برای گفتن داشته باشد بنابراین دولت باید از این هنر،صنعت حمایت کند. ما مشکل پول در گردش داریم بانک‌ها می‌گویند هنر شما به درد ما نمی‌خورد باید حساب بانکی شما گردش مالی داشته باشد و ما پولی نداریم گردش مالی در بانک ایجاد کنیم.

وی افزود: خارجی‌ها هنر ما را می‌خواهند اما در داخل کشور کسی ما را تحویل نمی‌گیرد. وقتی می‌گویند وام می‌خواهیم می‌گویند شما اعتبار ندارید،  در حالی که اعتبار ما همین هنر 50ساله و تجربه قالیبافان زبده کشور ما است.