۱۳۵ هزار نفر از ۳ میلیون و پانصد هزار نفر زن سرپرست، بیمه شده‌اند
نبودن چتر بیمه‌ای مناسب برای حمایت زنان سرپرست خانوار از جمله مسائلی است که آینده آن‌ها را با مشکل مواجه کرده است و هنوز بخش زیادی از این زنان تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی نیستند.
به گزارش چابک‌آنلاین به نقل از آنا، توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به‌نوعی، پیشگیری از ایجاد آسیب‌های جدید و جدی در اجتماع است. استقلال مالی و اجتماعی زنان سرپرست خانوار در غالب موارد یا ممکن نیست و یا به دلیل بافت فرهنگی و اجتماعی خاص جامعه ما به‌سختی اتفاق می‌افتد. بیمه زنان سرپرست خانوار میتواند اثر بسزایی در تأمین آینده این افراد داشته باشد. به شرطی که پوشش مناسبی داشته و هم شامل تمام این افراد گردد و هم به‌طور کامل نیازهای بیمه‌ای زنان سرپرست خانوار را که به دلیل بروز عوامل مختلف جمعیت روزافزونی دارند، برطرف نماید.
نقطه امید برای زنان سرپرست خانوار در طرح توانمندسازی زنان
در برنامه ششم توسعه نگاه جدی به موضوع زنان سرپرست خانوار شد؛ بند ت ماده ۸۰ این قانون به‌طور ویژه توانمندسازی آن‌ها را هدف خود قرارداد. در این بند قانونی آمده است، «تهیه و اجرای کامل طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار طبق قوانین و مصوبات شورای اجتماعی تا پایان اجرای قانون برنامه توسط ریاست جمهوری (معاونت امور زنان) با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر نهادهای ذی‌ربط و تائید برنامه مذکور در هیئت‌وزیران و تصویب در مجلس شورای اسلامی و نظارت بر اجرایی شدن آن » این قانون ۲۸ اسفند ۱۳۹۸ برای اجرا به دولت یازدهم ابلاغ شد.»
کمیته مساعدت‌ها ، تأمین اجتماعی و تأمین مسکن
بر اساس بند ۴-۴-ج آیین‌نامه کارگروه ملی طرح جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار و در راستای اجرای بند ت ماده ۸۰ قانون برنامه ششم توسعه، کمیته‌ای موسوم به "مساعدت‌ها ، تأمین اجتماعی و تأمین مسکن" با حضور چندین نهاد و سازمان ازجمله معاونت امور زنان و خانواده، سازمان بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی(ره)، سازمان برنامه‌وبودجه، وزارت کشور، وزارت تعاون، وزارت راه و شهرسازی، سازمان تأمین اجتماعی، سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار ایجادشده و کمیته امداد به‌عنوان دستگاه مسئول این کمیته شناخته شد.
بیمه زنان سرپرست خانوار وظیفه کمیته مساعدت‌ها
ازجمله وظایف تعیین‌شده برای این کمیته، "تقویت و توسعه خدمات مرتبط با مسکن زنان سرپرست خانوار اعم از بهسازی, ساخت و کمک ودیعه و اجاره"،" تقویت و توسعه خدمات مرتبط با پرداخت مستمری" و تقویت و توسعه بیمه‌های مرتبط با گروه هدف" یعنی زنان سرپرست خانوار است. سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان عضوی از این کمیته، موضوع بیمه زنان سرپرست خانوار را عهده‌دار است.
شکل‌گیری طرح بیمه زنان سرپرست خانوار در سازمان تأمین اجتماعی
در اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها مقرر شد از اسفندماه سال ۹۰ زنان سرپرست خانوار و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره)، با بهره‌مندی از ۱۰ درصد حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار که از محل منابع حاصله از هدفمندسازی یارانه‌ها بابت حق بیمه تامین می‌گردد، تحت پوشش مقررات حمایتی بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد سازمان تأمین اجتماعی قرار گیرند.
سهمیه‌بندی تعداد افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد
در همین راستا برای تعیین سهمیه و همچنین اولویت‌بندی جهت بیمه نمودن زنان سرپرست خانوار و مدد جویان تحت پوشش نهادهای حمایتی مذکور جلسات متعددی برگزار گردیده است. با توجه به محدودیت منابع، سهمیه‌ای برای هر نهاد تعیین و مقرر شد. افراد واجد شرایط از طرف آن نهادها به‌صورت کتبی به شعب سازمان تأمین اجتماعی معرفی و با انعقاد قرارداد رابطه بیمه‌ای با آن‌ها برقرار شود.
تعداد زنان سرپرست خانوار که تابه‌حال تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی
محمود علی‌بخشی رئیس گروه بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه اختیاری سازمان تأمین اجتماعی در مورد تعداد افراد تحت پوشش بیمه زنان سرپرست خانوار می‌گوید: در حال حاضر تعداد افرادی که تحت پوشش تعهدات بیمه‌ای قرارگرفته و دارای پرونده فعال بوده و به‌اصطلاح بیمه پردازند درمجموع یک‌صد و ۳۵ هزار نفر هستند. از این تعداد ۸۶ هزار نفر از طرف کمیته امداد امام خمینی (ره) و ۴۹ هزار نفر از طرف سازمان بهزیستی کشور به سازمان تأمین اجتماعی معرفی‌شده‌اند.
۱۳۵ هزار نفر از ۳ میلیون و پانصد هزار نفر زن سرپرست، بیمه شده اند
آمار اعلام‌شده از طرف معاون امور زنان و خانواده برای زنان سرپرست خانوار ۳ میلیون نفر است درحالی‌که آمار بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی یک‌صد و ۳۵ هزار نفر اعلام‌شده است.
محمود علی‌بخشی در توضیح اختلاف آماری بین افراد اعلام‌شده از طرف معاونت زنان ریاست جمهوری و زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی می‌گوید : ممکن است آمار اعلام‌شده به‌عنوان زنان سرپرست خانوار و بد سرپرست همین آمار اعلام‌شده از طرف معاونت زنان باشد. تأمین اجتماعی تشخیص و معرفی زنان سرپرست خانوار را به نهادهای حمایتی واگذار کرده است و البته قاعدتاً توافق بر اساس سرپرست خانوار بودن این زنان است. ممکن است کسانی بد سرپرست بوده و تحت حمایت سازمان بهزیستی یا کمیته امداد باشند و به ما معرفی شوند. اساساً مبنای ما برای تحت پوشش قرار دادن این است که در فهرست اعلامی این دو نهاد حمایتی باشد.
شرط پوشش رایگان بیمه برای زنان سرپرست خانوار؛ عضو کمیته امداد یا بهزیستی باشند
با توافقی که بین سازمان تأمین اجتماعی و نهادهای حمایت صورت می‌گیرد، مبنا بر این گذاشته می‌شود که زنان سرپرست خانوار حتماً باید تحت پوشش نهادهای حمایتی باشند و از مسیر آن‌ها معرفی شوند. به عبارتی افرادی که که از پوشش نهادهای حمایتی خارج هستند، مشمول بهره مندی از تسهیلات در نظر گرفته شده قرار نمی‌گیرند.
زنان سرپرست خانوار، تحت پوشش "بیمه درمان" تأمین اجتماعی نیستند
به دلیل اینکه نهادهای حمایتی شرایط درمانی متفاوتی را دارند، بهره‌مندی این افراد از خدمات درمانی ، ایجاد نشده است. چون این زنان مشمول مقررات حمایت از مشاغل هستند، بخش درمان بیمه زنان سرپرست خانوار تابع پرداخت حق سرانه درمانی است که مصوبه شورای عالی خدمات درمانی است همه‌ساله تعیین می‌شود.
البته علی بخشی تأکید می‌کند: اگر نهادهای حمایتی آمادگی داشته باشند سرانه درمان این افراد را پرداخت کنند، آن‌ها می‌توانند از درمان تأمین اجتماعی بهره‌مند شوند. ولی طبق چیزی که این نهادهای حمایتی اعلام کرده‌اند، ظاهراً در حال حاضر با توجه به محدودیت‌های اعتباری که دارند، توانایی پرداخت حق سرانه درمانی این‌ها را ندارند. یعنی عمدتاً قراردادهای این نهادها بدون درمان است.
نهادهای حمایتی، خدمات درمانی را جدا از تأمین اجتماعی ارائه می‌دهند
تا جایی که نهادهای حمایتی اعلام کرده‌اند، خدمات درمانی را جدا از تأمین اجتماعی ارائه می‌دهند. کمیته امداد گفته است پوشش درمانی جداگانه دارد و یا بهزیستی غالباً درمان این افراد را تحت پوشش بیمه خدمات درمانی یا همان بیمه سلامت قرار داده است. به این معنا که تعهدات بلندمدتشان شامل بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی را از تأمین اجتماعی می‌گیرند و خدمات درمانی‌شان را از بیمه سلامت.
شرایط عمومی برای پوشش تأمین اجتماعی کارکنان مشاغل آزاد
رئیس گروه بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه اختیاری سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به اینکه اگر فردی به‌طورمعمول بخواهد تحت پوشش بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد قرار بگیرد، برای تعیین دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه وی، ابتدا سابقه متقاضی بررسی می‌گردد بدین ترتیب افرادی که کمتر از پنج سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند، در انتخاب دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه آزاد هستند.
بنابراین متقاضیان می‌توانند بین حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار تا حداکثر دستمزد را انتخاب کنند. علی بخشی افزود میزان حق بیمه بر اساس دستمزد و نرخ انتخابی تعیین می‌شود. ولی اگر فردی بالاتر از پنج سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد، در این صورت در انتخاب دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه مختار نمی باشد. در این صورت دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه بر اساس میانگین دستمزد یک سال آخر متقاضی محاسبه می شود، بنابراین متقاضی میتواند دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه خود را بین حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار تا میانگین دستمزد یک سال آخر انتخاب نماید.
وی با طرح یک مثال توضیح داد: فرض کنید که اگر میانگین دستمزد کسی ۳ میلیون تومان شد ، با توجه به اینکه مثلاً حداقل دستمزد امسال را که حدوداً یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. خود بیمه‌شده میتواند دستمزدش را انتخاب کند یعنی از یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا آن میزان میانگین که ۳ میلیون تومان باشد.
پرداختی حق بیمه زنان سرپرست خانوار بر اساس "حداقل" میزان حقوق است
علی بخشی ادامه داد: در حال حاضر برای زنان سرپرست خانوار مبنای محاسبه حق بیمه حداقل میزان حقوق است. به‌عنوان‌مثال برای زنان سرپرست خانوار نرخ بیمه ۱۲ درصد بدون پیش‌شرط سابقه بیمه و ... قابل‌اعمال است. در این شرایط با توجه به حداقل حقوق تعیین‌شده توسط کمیته دستمزد شورای عالی کار برای سال ۹۸، مبلغ ۱۸۰ هزار تومان از طرف دولت، ۱۵۰ هزار تومان از محل اعتبارات حاصل از قانون هدفمندسازی یارانه و مبلغ ۳۰ هزار تومان از طرف نهاد حمایتی مربوطه، برای هر نفر پرداخت می‌گردد. میزان پرداختی خود شخص تحت پوشش چنانکه توضیح داده شد در این شرایط صفر است.
افزایش شرط سنی بیمه زنان سرپرست خانوار از ۴۵ به ۵۰ سال
رئیس گروه بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه اختیاری سازمان تأمین اجتماعی گفت: پیش‌ازاین شرط سنی در نظر گرفته‌شده برای پذیرش و تحت پوشش بیمه قرار گرفتن زنان سرپرست خانوار حداکثر ۴۵ سال بود. برای آنکه این پوشش بیمه‌ای، افراد بیشتری را شامل شود این سقف سنی را به ۵۰ سال افزایش داده‌ایم.
وی ادامه داد: البته علیرغم سقف سنی در نظر گرفته‌شده اگر کسی، سنی بالاتر از مقدار مشخص‌شده داشته باشد، درصورتی‌که دارای سوابق بیمه به همان میزان اضافه سن باشد، میتواند تحت پوشش قرار بگیرد. به‌عنوان‌مثال اگر کسی ۵۲ سال داشته باشد به شرطی که دارای حداقل ۲ سال سابقه بیمه پردازی بوده باشد میتواند با معرفی نهادهای حمایتی تحت پوشش مقررات بیمه صاحبان حِرَف صاحبان آزاد تأمین اجتماعی قرار گیرد.
محدودیت زمانی برای پرداخت حق بیمه وجود دارد
موضوع بعدی نحوه پرداخت حق بیمه زنان سرپرست خانوار است. پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد مهلت زمانی دارد. طبق آیین‌نامه، افرادی که بیمه می‌شوند باید حق بیمه هرماهشان را تا آخرین روز دو ماه بعد پرداخت کنند. فرض کنید اگر کسی بخواهد حق بیمه تیرماهش را پرداخت کند، حداکثر تا پایان شهریورماه مهلت دارد که حق بیمه‌اش پرداخت شود. این مهلت‌ها را هم قاعدتاً بایستی آن نهادهای مربوطه که متولی یا متقبل پرداخت حق بیمه بیمه‌شدگان هستند، رعایت کنند.
عدم پرداخت حق بیمه، قرارداد بیمه را لغو می‌کند
معمولاً پرداخت حق بیمه‌ها هم فصلی است. اگر بیمه پردازان بخواهند فصل تابستان را پرداخت نمایند باید قاعدتاً تیر و مرداد و شهریور را تا آخر شهریورماه پرداخت کنند. اگر این مهلت‌ها رعایت نشود، ارتباط این افراد با سازمان تأمین اجتماعی قطع می‌شود. یعنی قراردادشان ملغی تلقی می‌شود، وصل مجدد ارتباط بیمه‌ای هم مستلزم این است که مجدداً درخواست بدهند، معاینات پزشکی را انجام دهند و قرارداد جدید ببندند.
پذیرش زنان تحت حمایت نهادهای حمایتی فعلاً متوقف شده است
در بحث تأمین اعتبار با توجه به قوانین بالادستی که در آن مقررشده سازمان‌های بیمه‌گر مجاز نیستند که برای دولت تعهد جدید ایجاد کنند. ، این سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها تأکیدش بر این است که بیمه‌شده‌ای که حق بیمه‌اش را در موعد مقرر پرداخت نکرده و قطع کند، باید از شمول یارانه خارج شود. چون سازمان یارانه‌ها اعلام می‌کند اعتبار کافی برای پرداخت به تأمین اجتماعی پرداخت ندارد.
دلیل عدم پذیرش نفر جدید، عدم تأمین مالی است
رئیس گروه بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه اختیاری سازمان تأمین اجتماعی توضیح می‌دهد: الآن نزدیک دو یا سه سال است که تقریباً در بحث تأمین اعتبار، سازمان برنامه‌وبودجه دچار مشکل است. سازمان تأمین اجتماعی هم بایستی حق بیمه‌ها را دریافت کند تا بتواند تعهدات را بدهد. چون در حق بیمه زنان سرپرست خانوار، سهم کمک‌های دولت به‌اندازه کافی تأمین نمی‌شود، درنتیجه الآن یک محدودیت‌هایی ایجادشده است. الآن در چارچوب همان سهمیه‌هایی که برای نهادهای حمایتی مشخص‌شده ، اگر متقاضی جدید بخواهد مراجعه کرده و مشمول بیمه سازمان شود، ما معذوریم چون اعتباری برای تأمین افراد جدید دریافت نمی‌کنیم.
ادامه بیمه افرادی که قبلاً تحت پوشش قرارگرفته‌اند بلامانع است
البته افرادی که قبلاً بیمه‌شده‌اند، اگر بیمه پردازی را قطع نکنند، همچنان می‌توانند تحت پوشش بمانند هرچند در تأمین اعتبار آن از طرف دولت کسری وجود داشته باشد. ولی اگر کسی رابطه بیمه‌ای را به هر دلیلی قطع کند، بعد بخواهد قرارداد جدید ببندد، طبق نظر سازمان یارانه‌ها این فرد متقاضی جدید تلقی می‌شود که امکان ورود او به شمول بیمه تأمین اجتماعی با شرایط حمایتی وجود ندارد.
پوشش بیمه‌ای زنان سرپرست خانوار شروع شده، اما با توجه به افزایش روزافزون این افراد که به دلیل عواملی مثل مرگ مردان، طلاق و ... روزبه‌روز در حال افزایش است، این طرح نیازمند توجه جدی و تأمین اعتبار مناسب است تا متوقف نشود. توقف این امر نه‌تنها امروز، که در آینده نیز این زنان را دچار مشکل خواهد کرد.
