ضریب نفوذ بیمه در بخش کشاورزی؛ ضعیف

چابک آنلاین، زهرا نامداری، درعین حال صنعت کشاورزی و دامپروری همانند بسیاری از صنایع و مشاغل در معرض ریسک‌ها و تهدیدات بسیاری قراردارند.

 این مساله باعث شده تا دولت‌ها برای پشتیبانی از این بخش حمایت‌ها و تسهیلات گوناگونی را  در نظر بگیرند.

درایران نیز باتوجه به بالا بودن میزان بروز حوادث وبلایای طبیعی، برای حمایت از کشاورزان و دامدارانی که محصولات آنها بر اثر حوادث قهری و طبیعی دچار خسارت می‌شد، کمیته‌ای مرکب از نمایندگان وزارت کشاورزی، وزارت برنامه و بودجه، وزارت امور اقتصاد و دارایی، وزارت بازرگانی، بیمه مرکزی و بانک کشاورزی وارد عمل شدند.

کمیته مذکور با استفاده از مطالعات انجام شده در کشور و با بررسی درباره بیمه محصولات کشاورزی در سایر کشورها، لایحه مربوط به تأسیس صندوق بیمه محصولات کشاورزی را تدوین کرد که در ابتدای خرداد سال 1362 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و پس از تشکیل آن در بانک کشاورزی درخرداد سال 1363 برای اجرا به دولت ابلاغ شد.

سازوکار فعالیت صندوق بیمه کشاورزی به‌گونه‌ای تعریف شد که بخشی از حق بیمه رشته‌های این صندوق را دولت پرداخت کرد وبخش دیگر را  نیز برعهده بیمه‌گذارگذارد.

درحال حاضر بیش از 37 سال از فعالیت صندوق بیمه کشاورزی در ایران می‌گذرد اما به‌نظر می‌رسد که این صندوق هنوز در جلب مشارکت حداکثری جامعه هدف خود چندان موفق نبوده به‌گونه‌ای که سیدجواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی هم اذعان داشته که بیمه محصولات کشاورزی در کشور فراگیر نیست.

هرچند که گفته‌های ساداتی نژاد تنها نقد مطرح شده به صندوق بیمه کشاورزی نیست و دست‌اندرکاران هم به ضعف‌های عملکردی این صندوق اشاره می‌کنند.

ناگفته نماند که کشاورزان، دامداران و مرغداران هم یکی از مهمترین دغدغه‌های خود را حضور کج‌دار و مریز حمایت‌های بیمه‌ای عنوان می‌کنند.

کشاورزان، دامداران و مرغداران  نبود پوشش کامل در بیمه‌های پایه را یکی از مشکلات خود عنوان می‌کنند و از نبود چتر بیمه برای بخشی از خسارت‌های پرتکرار خود مانند افت تولید گلایه‌مند هستند.

ازسوی دیگر فعالان بخش کشاورزی معتقدند که صندوق بیمه محصولات کشاورزی در هنگام جبران خسارت‌ها حضور کمرنگی داشته و برای علت عدم پرداخت خسارت عناوینی را به‌کار می‌برد چراکه این صندوق توانایی پرداخت به‌موقع تمام خسارت‌هارا ندارد.

بر کسی پوشیده نیست که بخشی از مشکلات  عملکردی صندوق بیمه کشاورزی با اهداف واقعی ریشه در عدم پرداخت به موقع سهم دولت داشته زیرا این مساله باعث کاهش توان این صندوق در پرداخت به‌موقع خسارت به بیمه‌گذاران شده است.

با این وجود به‌نظر می‌رسد که دربخش‌هایی هم صندوق بیمه کشاورزی عملکرد قابل قبولی داشته اما موانع دیگر باعث عدم استقبال کشاورزان و دامداران از خدمات این صندوق شده است.

دراین خصوص، احمد مقدسی، رئیس انجمن صنفی گاوداران ایران به چابک‌آنلاین گفت که صندوق بیمه کشاورزی از گاوداران حمایت خوبی داشته و خسارت‌ها را به موقع پرداخت کرده اما  بسیاری از گاوداران از سال 89 از خدمات بیمه استفاده نمی‌کنند چراکه گاوداریها از مالیات معاف هستند اما با این وجود از خسارتی که بابت تلف شدن دام گرفته بودند مالیات کسر شد.! 

هرچند که صنعت دامپروری همیشه مورد حمایت و توجه ویژه دولت ها  است چراکه علاوه بر اشتغال زایی و ایجاد ارزش افزوده، سهم مهمی در تامین زنجیره غذایی جامعه نیز دارند. 

دربخش دام سبک که شامل گوسفند و بز می‌شود حکایت به‌گونه دیگری است.

دراین خصوص، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور، درگفت‌وگو با چابک‌آنلاین به مساله تولید در بخش کشاورزی و دامداری اشاره کرد و گفت که خدمات صندوق بیمه کشاورزی در بخش دام، زراعت و مرغداری مورد رضایت بخشی از  تولید کننده‌ها نیست.

"افشین صدردادرس"، توضیح داد که درحال حاضر دامداران بصورت اجباری باید حق بیمه دام را پرداخت کرده و دام خود را بیمه کنند اما درصورت بروز خسارت، برای دریافت خسارت باید دوندگی بسیاری داشته باشند.

وی، مدعی شد که پرداخت خسارت حداکثر در دوهفته از سوی صندوق بیمه کشاورزی چندان عملی نبوده  و آنچه در عمل اتفاق می‌افتد بیشتر است.

مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور، غفلت دیگر صندوق بیمه کشاورزی را بیمه افت تولید عنوان کرد و گفت: باوجود آنکه بارها این موضوع را بازگو کرده‌ایم اما به آن توجهی نشده و همچنان پوشش بیمه افت تولید از مشکلات این بخش است.

صدردادرس، با بیان اینکه " کشور ما در نوار بیابانی قرارداشته و با خشکسالی های طولانی مدت روبرو است،" افزود: دام در شرایط نرمال تولید وجود دارد اما هنگامی که خشکسالی رخ دهد این تولید افت پیدا می‌کند اما بابت این افت تولید،مکانیزمی در کشور وجود ندارد که بتوان افت تولید را بیمه کرد.

وی، ادامه داد: سال 98 و 99 ترسالی وجود داشت اما بنابراعلام سازمان هواشناسی سال 1400 و 1401 با خشکسالی روبرو بود بنابراین باید در سیستم بیمه مساله خشکسالی هم برای رشته‌های مختلف کشاورزی وجود داشته باشد تا تولید کننده یک اطمینان خاطر حداقلی داشته باشد.

بنابراعلام سازمان مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، از ابتدای سال زراعی 1400تاکنون، خسارت خشکسالی به بخش کشاورزی نزدیک به ۶۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده که ۴۳درصد آن مربوط به افت تولیدات بخش زراعی، ۲۶ درصد کاهش تولیدات باغی، ۱۳ درصد افت تولیدات آبزی‌پروری و محصولات دام و طیور، ۱۱ درصد کاهش تولید علوفه مراتع و چهار درصد خسارت در زمینه زیرساخت‌های انتقال آب، استخرهای آب، لوله گذاری‌ها، قنوات و چشمه‌سارها و سه‌درصد نیز مربوط به تامین آب و علوفه مورد استفاده دام عشایر بوده است.

این آمار خود گویای میزان اهمیت برقراری پوش بیمه‌ای افت تولید و خشکسالی برای تمام بخش‌های کشاورزی و دامپروری است.

شکی نیست که صندوق بیمه محصولات کشاورزی باید حامی منافع فعالان حوزه کشاورزی و دامپروری کشور باشد و درهمین راستا دولت باید تمام توان خود را به کار برده تا این صندوق از اعتبار کافی برای پرداخت غرامت برخوردار باشد.

از سوی دیگر صندوق بیمه کشاورزی با پرداخت خسارت‌ها در اسرع وقت، استفاده از نظرات فعالان هربخش برای مشخص کردن نیازهای دقیق بیمه‌ای و با فرهنگ سازی و جلب اعتماد، کشاورزان و دامداران را به تهیه پوشش بیمه ترغیب کند تا بواسطه قانون اعداد بزرگ توان بیمه‌ای خود را گسترش دهد.