سینمای ایران برای رکود پیش‌رو چه برنامه‌ای دارد؟
نوسانات ارزی و پیش‌بینی افزایش ۳۶ درصدی بودجه برای سینمای ایران در سال آینده، نگرانی‌ها از کند شدن روند تولید در سینمای ایران را جدی‌تر از همیشه کرده است. راهکار سینماگران و سازمان سینمایی برای عبور از بحران پیش‌رو چیست؟ چند تهیه‌کننده سینما پیشنهادات خود را در میان گذاشتند.
به گزارش چابک آنلاین به نقل از ایلنا، سال جاری برای سینمای ایران سالی پر از اتفاقات، حواشی و ماجراهای مختلف بود که تأثیرات ماندگاری بر سینمای کشور داشت و کلیت سینما را بیش از هر چیز درگیر مسائلی کرد که ارتباطی با ماهیت اصلی سینما نداشت، تا جایی که امروز سینمای ایران در شرایطی قرار گرفته که حتی رئیس سازمان سینمایی تأکید می‌کند سال آینده سال رکود و بیکاری در سینما خواهد بود. که از قضا کاهش شدید میزان مخاطبان سینما، حواشی سیاسی و اجتماعی که جامعه سینما با آن درگیر شده، کاهش میزان تولید فیلم‌های سینمایی به دلیل مشکلات اقتصادی و حتی کاهش میزان تولیدات در شبکه نمایش خانگی نشان از پیش‌بینی درست محمد خزاعی برای سال آینده دارد.
به همین دلیل در سال ۱۴۰۲ انتظارات از سازمان سینمایی بیشتر از همیشه است و مدیریت سینما مسئولیت سنگینی در بحران پیش‌رو دارد. قطعاً برای محقق شدن این هدف بودجه و سرمایه نقش تعیین‌کننده‌ای دارد با این‌حال امسال با وجود افزایش ۴۰ درصدی بودجه کشور، بودجه سازمان سینمایی ۳۶ درصد افزایش داشته است. باید دید باوجود بحران‌های پیش‌رو، چه آینده‌ای برای سینما و هزاران سینماگر رقم خواهد خورد و سینمای ایران چگونه مسیری را برای ادامه‌ی راه پیش‌بینی می‌کند؟
در گفتگو با چند تهیه‌کننده، از میزان بودجه تعیین شده برای سینما پرسیدیم و انتظارات از سازمان سینمایی برای نحوه هزینه بودجه‌ی پیش‌بینی شده که در ادامه می‌خوانید:
اگر فضای کار فراهم باشد، سینما نیازی به بودجه دولتی ندارد
بخش خصوصی سلایق خودش را دارد باید به آن تن داد
حبیب اسماعیلی (تهیه‌کننده سینما) اظهار داشت: برای همه ما مشخص است که سال آینده با تورم بیشتری مواجه خواهیم بود و در این شرایط به نظر؛ لازم است دولت به حوزه فرهنگ و هنر نگاه ویژه‌ای داشته باشد و در حوزه سینما نیز رئیس سازمان سینمایی بهتر است بیش از هر چیز به اولویت‌ها توجه داشته باشد و مسائلی چون ساخت سینماهای جدید را برای سال آینده کنار بگذارد.
اسماعیلی خاطرنشان کرد: بارها گفته می‌شود که میزان تعداد سالن‌های ایران بسیار اندک است درحالیکه اگر نگاهی دقیق‌تر داشته باشیم، متوجه می‌شویم درصد زیادی از فروش سینمای ایران محدود به نهایتاً 30 سینما می‌شود و اکثر سالن‌ها در طول سال خالی هستند. در این شرایط ما باید از داشته‌هایمان حمایت کنیم. برای سال آینده که سینما با کمبود بودجه مواجه است و تورم اقتصادی همچنان ادامه خواهد داشت، بهتر است برای مناطقی که سینما وجود ندارد، از سینمای سیار استفاده شود.
وی افزود: ما قطعاً به فیلم‌های دفاع مقدس و آثار تاریخی مذهبی نیاز داریم اما این فیلم‌ها به لحاظ اقتصادی نمی‌توانند آورده‌ای برای سینمای ایران داشته باشند و بهتر است برای سال آینده تولید این آثار محدود شود. به نظر من ما با بحران کمبود تولید مواجه خواهیم بود و در این شرایط دولت موظف است که به اقشار ضعیف‌تر سینماگران توجه داشته باشد و در تعامل با نهادهای مختلف مشکل بیمه آن‌ها را حل کند چراکه سینما برای سال آینده به حمایت جدی دولت نیاز دارد.
این تهیه‌کننده در ادامه گفت: با توجه به وضعیت اقتصادی که سینما دارد بهتر است دولت برای سال آینده در صدور مجوزها نگاه بازتری داشته باشد تا کسانی که می‌توانند سرمایه‌ای وارد سینما کنند و بخش خصوصی قدرتمند امکان تولید فیلم داشته باشند. بیش از هر چیز بهتر است به فیلم‌های مخاطب‌پسند توجه شود تا این دوران را با اکران این آثار و بیشترین درآمدزایی بگذرانیم.
اسماعیلی تصریح کرد: اینکه سینما امروز نیازمند بودجه دولتی شده، اتفاقی است که در سال‌های اخیر رخ داده وگرنه دورانی را به یاد دارم که فیلم‌ها با بودجه شخصی ساخته می‌شدند و هیچکس هم از دولت انتظار کمک نداشت. دولت باید کاری کند که سینما به همان روزها برگردد. کسانی که عمرشان را در این حرفه گذاشته‌اند بیشتر از حتی مدیران دولتی دلسوز سینما هستند و برای زنده ماندن سینما تلاش می‌کنند.
وی افزود: از آنجا که بخش خصوصی دغدغه بازگشت سرمایه دارد قطعاً فیلمی می‌سازد که بودجه‌اش برگردد تا بدون اینکه نیازی به حمایت‌های دولت باشد سینما به مسیر خود ادامه دهد و دولت هم فرصت داشته باشد مانند همه جای دنیا بودجه صرف زیرساخت‌ها بکند.
این تهیه‌کننده در پایان گفت: سینما متأسفانه مورد هجمه‌های بسیاری قرار گرفته که مستحق آن نیست. اگر مشکلاتی مثل دخالت نهادهای مختلف در سینما و حاشیه‌سازی‌های بی‌مورد و برخی سختگیری‌ها کنار گذاشته شود مطمئن باشید ارتباطی بین سینما و مردم ایجاد می‌شود که همین ارتباط موفقیت سینما را تضمین می‌کند و دیگر نیازی به حمایت‌های دولت وجود ندارد.
تولیدات سینمای ایران نیازمند قراردادهای منطقی هستند
ورود به قراردادهای پیمانی در سینما!
امیر سمواتی (تهیه‌کننده سینما) گفت: واقعیت این است که تا ما فرهنگ‌مان رشد نکند، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم شرایط اجتماعی و سیاسی‌مان رشد کند. به طور کل اساس پیشرفت فرهنگ قوی است و به همین دلیل انتظار می‌رود که حاکمیت روی فرهنگ سرمایه‌گذاری خوبی داشته باشد. اگر نگاهی به یک سال گذشته داشته باشیم متوجه یک جریان تبلیغاتی علیه جمهوری اسلامی هستیم که اتفاقاً بسیار تأثیرگذار هم بودند و این نشان می‌دهد که تبلیغات چقدر در جهان امروز حرف اول را می‌زند. ما در حال حاضر باید به همین موضوع توجه داشته باشیم و بدانیم هنرمندان سربازان اصلی کشور هستند و هر چقدر این سربازان حمایت شوند، نتیجه خوبی برای کشور حاصل می‌شود.
سمواتی تصریح کرد: آنچه که ما به عنوان اپوزیسیون می‌شناسیم هم در واقع با سرمایه‌گذاری کارشان را انجام می‌دهند و درآمدهای خودشان را دارند. در عصر حاضر سرمایه حرف اصلی را می‌زند و وقتی نگاه می‌کنیم که برای سال آینده بودجه سازمان سینمایی تنها 36 درصد افزایش داشته علامت سوالی برایتان ایجاد می‌شود که آیا واقعاً به حساسیت امر فرهنگ و هنر توجه می‌شود؟
وی افزود: حتی اگر تا 4 برابر بودجه نهادهای فرهنگی بالا برود بازهم مطلوب نیست چراکه از اول بودجه کم تعیین شده و باید به طور کل تجدیدنظری درباره آن صورت بگیرد. ما هرقدر در فرهنگ هزینه کنیم در زمینه‌های مختلف می‌توانیم پیشگام باشیم حتی زمینه فضای امن جامعه. برای تعیین تأثیر فرهنگ بر دیگر زمینه‌ها به تجربه سالی اشاره می‌کنم که قالیباف مدیرکل نیروی انتظامی شد و ما شاهد بودیم که با چه حجم تبلیغاتی کار خود را آغاز کرد که اتفاقاً بسیار تأثیرگذار بود. اگر برای نهادهای فرهنگی بودجه‌های مناسبی در نظر گرفته شود، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
این تهیه‌کننده در ادامه گفت: فکر می‌کنم در حوزه سینما باید شبیه قراردادهای پیمانکاری که در ساخت و سازها انجام می‌شود، عمل کرد. ما با یک نهاد برای ساخت یک فیلم سینمایی قرارداد می‌بندیم یا بودجه‌ای را برآورد می‌کنیم و بعد در عمل که قرار می‌گیریم با توجه به تورم بودجه ساخت چندین برابر می‌شود. در حوزه ساخت و ساز کاری انجام می‌دهند و آن اینکه درصد مشخصی برای هر سال تعیین می‌کنند به عنوان مثال وقتی شما پروژه تولیدتان طول می‌کشد به میزانی که تعیین شده، مثلاً 6 ماهه یا یک ساله به طور اتوماتیک 15 تا 20 درصد به قرارداد اضافه می‌شود. من فکر می‌کنم باید در قراردادها روالی منطقی در تولید شکل بگیرد.
وی افزود: اگر قرار است ما در حوزه فرهنگ آینده‌نگر باشیم، باید بپذیریم با این ارقام اتفاق خاصی برای سینما رخ نمی‌دهد. در حال حاضر بخش خصوصی برای تولید دچار مشکل شدیدی است و به حمایت سازمان سینمایی نیاز دارد و سازمان هم با این بودجه نمی‌تواند برای بخش خصوصی کاری انجام دهد. در حال حاضر وضعیت اقتصادی در سینما به قدری بد است که سرمایه‌گذار حاضر به هزینه بودجه برای تولید فیلم نیست چراکه به جای تولید فیلم هر کار دیگری انجام دهند درصد ریسک از دست دادن سرمایه برایش پایین‌تر است. باید بودجه سازمان سینمایی منطقی‌تر باشد و باید بپذیریم تا سرمایه‌گذاری درستی در حوزه فرهنگ و سینما صورت نگیرد، نمی‌توان انتظار داشت اتفاق خاصی برای سینما رخ دهد.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «دربند» در ادامه تأکید کرد: ما وقتی از بودجه سازمان سینمایی حرف می‌زنیم به این معناست که از بودجه کل سینمای ایران در سال آینده صحبت می‌کنیم. در این وضعیت اقتصادی ما نمی‌توانیم بپذیریم بخش خصوصی تنها با بودجه خودش کار می‌کند، اصولا سینمای بخش خصوصی هم تا حدی دولتی است. میزان فیلم‌هایی که در طول سال با بودجه کاملاً شخصی ساخته می‌شوند، بسیار اندک است و اصلاً در حدی نیست که بتوانیم آن را معیار قرار دهیم. اصولا سینما هنر گرانقیمتی است. در دنیای هالیوود هم وقتی شما از کمپانی‌های بزرگ می‌گویید عملکرد همه آن‌ها بر پایه سیاست‌های دولت‌هایشان است و حاکمیت پشت سینما را خالی نمی‌کند.
سمواتی در پایان اظهار داشت: ازسویی کم شدن میزان تولیدات سینما به معنای ایجاد بیکاری در قشری از جامعه است و اینکه اهالی سینما با مشکلات معیشتی روبرو می‌شوند. سازمان سینمایی باید تمهیدی برای موضوع داشته باشد. پس نگاه به فیلمسازی باید تغییر کند و دولتمردان باید از ساخت فیلم‌های گرانقیمت با بودجه‌های سنگین فاصله بگیرند و از ساخت فیلم‌های ارزان حمایت کنند، اینگونه هم موج جدیدی از جوانان وارد سینما می‌شوند و هم قشر بیشتری از سینماگران سال آینده مشغول کار خواهند شد.
افزایش هزینه‌ها در سینما همیشه بیشتر از نرخ تورم بوده
با حمایت از نگاه‌های مختلف می‌توان سینما از بحران خارج می‌شود
بهمن کامیار (تهیه‌کننده و کارگردان سینما) اظهار داشت: بودجه سینما هیچ‌گاه متناسب با میزان تورم افزایش پیدا نکرده و به اندازه‌ای نبوده که بتوان با خیال راحت روی آن حساب کرد. در سینما دستمزدها، هزینه‌ها و هر آنچه که برآورد تولید را تعیین می‌کند، همیشه بیشتر از نرخ تورم بوده است.
کامیار تصریح کرد: امسال سال رکود تولید بود به جز تعداد اندکی از فیلم‌هایی که با حمایت‌های دولت اکران شدند. اگر ما بخواهیم سینمای دغدغه‌مند را سینمای بخش خصوصی بدانیم، تولیدات اندکی داشتیم. درنتیجه نمی‌توان ۳۶ درصد افزایش بودجه برای سازمان سینمایی را برای سال آینده؛ رقمی دانست که بتواند متناسب با میزان تورم باشد.
این تهیه‌کننده در ادامه اظهاراتش گفت: ما هرقدر برای ساخت سالن‌های سینما و بازسازی و در واقع مدرن‌سازی سالن‌های قدیمی هزینه کنیم در آینده به نفع سینمای ایران خواهد بود و چیزی از دست نخواهیم داد. در واقع گسترش دادن امکان نمایش فیلم در شهرهای مختلف در درازمدت به نفع سینما است چراکه ممکن است شرایط فعلی موقتی باشد اما توجه به زیرساخت‌ها یک سیاست بلندمدت و به نوعی سرمایه‌گذاری است و نباید آن را فراموش کرد. از این رو حمایت از تولید در شرایط حاضر باید یکی از سیاست‌های اصلی سازمان سینمایی در سال آینده باشد و در این راستا بهتر است به تنوع سلیقه‌ها هم احترام گذاشته شود چراکه اگر سینما به سمتی برود که فقط یک سلیقه حاکم باشد، ضرر خواهیم کرد و سینمایی پویا و مطلوب نخواهیم داشت. لذا بهتر است عمده بودجه به رونق تولید اختصاص داده شود. قطعا سینما امسال با حاشیه‌هایی روبرو شد که در آینده هم ادامه‌دار خواهد بود. جو سیاسی به وجود آمده تا به طور کل سینما را تعطیل کند اما با حمایت از نگاه‌های مختلف و بازتر شدن فضا در کنار رونق تولید، این فضا از بین می‌رود.
وی افزود: اینکه امکانات تولید و حمایت‌ها در اختیار یک جریان خاص باشد، خوب نیست. زمانی سینما زنده است که سلیقه‌های مختلف امکان کار و ارائه محصول از نگاه و بینش خود را داشته باشند. ما برای عبور از این شرایط در اولین قدم باید بپذیریم نگاه‌ها و سلایق مختلف امکان کار داشته باشند.
کامیار در پایان گفت: امیدوارم سال آینده برخلاف امسال سال تولید باشد. جشنواره هم باتوجه به فیلم‌هایی که در این رویداد حضور دارند، نمی‌توانند در رونق بخشیدن به سینما کاری انجام دهند و بین سینما و مردم آشتی ایجاد کنند. لذا مردم با سلایق مختلف به سینما بیایند تا از این بحران عبور کنیم.
