ادغام بانک ها در کشور بنگلادش تا چه میزان موفق بوده اند؟

چابک آنلاین، بهاره تاجرباشی، از سال 1971، سیستم بانکی این کشور به طور قابل توجهی بازسازی شد.

درسال 1972، بانک بنگلادش به عنوان بانک مرکزی تأسیس شد و 14 بانک تجاری دولتی (SCB) ملی شدند.

دردهه های 1980 و 1990، بخش خصوصی بانکی با اعطای مجوز به تعدادی بانک خصوصی داخلی و خارجی برای فعالیت در این کشور،خصوصی سازی شد.

بانک مرکزی بنگلادش که به اختصار "BB" نامیده می شود، یک بانک دولتی است.

این بانک در سال 1972 تأسیس شد و به عنوان مقام ناظر و تنظیم کننده سیستم بانکی این کشور عمل می کند.

وظایف اصلی بانک مرکزی بنگلادش عبارتند از، صدور پول ملی (تاکا)، حفظ ثبات و کارایی سیستم پرداخت، نظارت بر بانک ها و سایر موسسات مالی، تنظیم سیاست های پولی، مدیریت ذخایر ارزی و ترویج توسعه اقتصادی.

سرمایه بانک مرکزی بنگلادش توسط دولت بنگلادش تامین می شود، اما طبق برآوردها، حدود 500 میلیارد تاکا (معادل 5.6 میلیارد دلار آمریکا) در سال  2023 بوده است.

بانک مرکزی بنگلادش درطول سال های اخیر با چالش های متعددی از جمله کمبود نقدینگی،مطالبات معوق و ناپایداری سیاسی روبرو بوده است.

با این حال، بانک مرکزی اقداماتی را برای حل این چالش ها و تقویت سیستم مالی بنگلادش انجام داده است.

امروزه، سیستم بانکی بنگلادش شامل بانک مرکزی، بانک های دولتی، بانک های خصوصی، بانک های تخصصی و موسسات مالی خرد است. 

بانک های تخصصی خدمات مالی را به بخش های خاص اقتصاد مانند کشاورزی، صنعت کوچک و متوسط و مسکن ارائه می دهند.

موسسات مالی خرد هم خدمات مالی را به افراد کم درآمد ارائه می دهند.

سیستم بانکی بنگلادش در طول سال های اخیر به طور قابل توجهی پیشرفت کرده است. 

با این حال، هنوز هم با چالش هایی مانند سطوح بالای مطالبات معوق، فراگیری مالی کم و نفوذ ضعیف بخش خصوصی روبرو است.

در بنگلادش، هم بانک‌های دولتی و هم خصوصی متعددی وجود دارند که خدمات مختلفی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند. 

بانک سونالی، بزرگترین بانک دولتی در بنگلادش با سرمایه 110.0 میلیارد تاکا.

بانک جاناتا:دومین بانک بزرگ دولتی در بنگلادش با سرمایه 57.0 میلیارد تاکا.

بانک کشاورزی: متخصص در ارائه خدمات مالی به بخش کشاورزی با سرمایه 52.0 میلیارد تاکا.

بانک راکشیتا: متخصص در ارائه خدمات مالی به افراد کم درآمد و فقیر با سرمایه 28.0 میلیارد تاکا.

این 4 بانک دولتی هستند و تحت مالکیت دولت قرار دارند.

از طرفی بانک هلندی-بنگلادش، بزرگترین بانک خصوصی در بنگلادش با سرمایه 35.0 میلیارد تاکا است

بانک اسلامی: برپایه ی اصول اسلامی فعالیت می‌کند و دارای سرمایه 30.0 میلیارد تاکا است.

بانک براک:متخصص در ارائه خدمات مالی خرد با سرمایه 25.0 میلیارد تاکا.

بانک NCB:با سرمایه 23.0 میلیارد تاکا که این 4 بانک هم بزرگترین بانک های خصوصی این کشور هستند.

علاوه بر بانک های ذکر شده در بالا، تعدادی بانک تخصصی و موسسه مالی خرد نیز در بنگلادش وجود دارد که خدمات مالی را به بخش های خاص اقتصاد یا افراد کم درآمد ارائه می دهند.

تعداد دقیق بانک‌های دولتی و خصوصی در بنگلادش در حال نوسان است، زیرا بانک‌های جدید تأسیس می‌شوند و برخی دیگر ادغام یا تعطیل می‌شوند.

اما به طور تقریبی حدود 60 بانک دولتی در بنگلادش وجود دارد.

حدود 50 بانک خصوصی هم در بنگلادش وجود دارد که این بانک‌ها طیف گسترده‌ای از محصولات و خدمات بانکی را به مشتریان شرکتی و خرد ارائه می‌دهند.

علاوه بر بانک‌های دولتی و خصوصی، تعدادی بانک تخصصی و موسسه مالی خرد نیز در بنگلادش وجود دارد.

تعداد بانک‌ها در بنگلادش در سال‌های اخیر به طور پیوسته در حال افزایش بوده است، که نشان‌دهنده رشد و توسعه بخش مالی این کشور است. 

این امر رقابت را افزایش داده و به نفع مشتریان است که می‌توانند از بین طیف گسترده‌تری از محصولات و خدمات بانکی با قیمت‌های رقابتی انتخاب کنند.

رتبه بندی بین المللی مستقلی به طور خاص برای بانک های بنگلادش وجود ندارد.

با این حال، تعدادی از آژانس های رتبه بندی بین المللی مانند Moody's، S&P Global و Fitch Ratings، رتبه بندی اعتباری را به بانک های فردی در سراسر جهان، از جمله بنگلادش اختصاص می دهند.

برخی از بانک های بزرگ دولتی و خصوصی در بنگلادش رتبه بندی اعتباری بین المللی را از این آژانس ها دریافت کرده اند. 

به عنوان مثال، در سال 2023، Moody's به بانک هلندی-بنگلادش رتبه Ba3 اعطا کرد.

علاوه بر رتبه بندی های اعتباری، برخی از سازمان ها مطالعات و گزارش هایی را در مورد وضعیت کلی بخش بانکی بنگلادش منتشر می کنند. 

به عنوان مثال، بانک جهانی و صندوق بین المللی پول به طور منظم گزارش هایی را در مورد اقتصاد و سیستم مالی بنگلادش منتشر می کنند.

در سال‌های اخیر، چندین ادغام بانکی قابل توجه در بنگلادش رخ داده است. 

در اینجا چند نمونه از برجسته‌ترین آنها به همراه دلایل ادغام آنها را توضیح می دهیم.

ادغام بانک IFIC با بانک نشنال: در سال 2019، بانک IFIC با بانک ملی ادغام شد و این ادغام برای ایجاد یک بانک بزرگتر و قوی تر با منابع بیشتر و دامنه وسیع تری از محصولات و خدمات انجام شد.

ادغام بانک مرکزی بنگلادش با بانک توسعه کشاورزی بنگلادش:در سال 2021، بانک مرکزی بنگلادش با بانک توسعه کشاورزی بنگلادش ادغام شد.

این ادغام برای ایجاد یک بانک تخصصی قوی تر برای حمایت از بخش کشاورزی انجام شد.

علاوه بر این ادغام‌های بزرگ، چندین ادغام و تملک کوچکتر نیز در بین بانک‌های خصوصی بنگلادش رخ داده است. 

ادغام بانک ها می تواند مزایای متعددی برای بانک ها، مشتریان و اقتصاد به طور کلی داشته باشد.

با این حال، خطرات و چالش هایی نیز وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.

در اینجا به برخی از قابل توجه ترین آنها اشاره می کنم:

دهه 1980:

کمبود نقدینگی: در دهه 1980، سیستم بانکی بنگلادش با کمبود شدید نقدینگی مواجه بود که عمدتاً به دلیل سوء مدیریت و وام های بدون ضمانت بود.

این امر منجر به ورشکستگی تعدادی بانک و عدم ثبات در سیستم مالی شد.

دهه 1990:

ترکیدن حباب بورس: در اواخر دهه 1990، حباب بزرگی در بازار بورس داکا شکل گرفت و این حباب در نهایت در سال 1996 ترکید و منجر به ضررهای قابل توجهی برای سرمایه گذاران و بی ثباتی در سیستم مالی شد.

دهه 2000:

رسوایی پولشویی: در اوایل دهه 2000، تعدادی از بانک های بنگلادش درگیر رسوایی پولشویی شدند و این امر به شهرت سیستم بانکی آسیب رساند.

کمبود نقدینگی: در اواخر دهه 2000، سیستم بانکی بنگلادش بار دیگر با کمبود نقدینگی مواجه شد و این امر عمدتاً به دلیل افزایش سریع وام دهی بود.

دهه 2010:

فراگیری مالی کم: علی رغم پیشرفت های قابل توجه، فراگیری مالی در بنگلادش همچنان در دهه 2010 پایین باقی ماند.

مطالبات معوق: نسبت مطالبات معوق به وام ها در سیستم بانکی بنگلادش در دهه 2010 به طور پیوسته در حال افزایش بود.

این امر به دلیل عوامل مختلفی از جمله سوء مدیریت در وام دهی، شرایط اقتصادی نامطلوب و فساد بوده است.

دهه 2020:

پاندمی کووید-19: پاندمی کووید-19 تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد و سیستم مالی بنگلادش داشت.

این امر منجر به کاهش تقاضا، اختلال در زنجیره تامین و افزایش مطالبات معوق شد.

این چالش ها تنها تعدادی از بحران هایی هستند که نظام مالی بنگلادش با آنها مواجه بوده و دولت و بانک مرکزی در تلاش برای حل این چالش ها، تقویت ثبات و انعطاف پذیری سیستم مالی بوده اند.

علاوه بر چالش های ذکر شده در بالا، نظام مالی بنگلادش با تعدادی از خطرات بالقوه دیگر نیز مواجه بوده ، از جمله:

تغییر آب و هوا: تغییر آب و هوا می تواند تهدیدی جدی برای اقتصاد و سیستم مالی بنگلادش باشد، زیرا این کشور مستعد بلایای طبیعی مانند سیل و طوفان است.

جرایم سایبری: جرایم سایبری یک تهدید رو به رشد برای سیستم های مالی در سراسر جهان است و بنگلادش نیز از این قاعده مستثنی نیست.

دولت و بانک مرکزی بنگلادش باید برای کاهش این خطرات و اطمینان از ثبات و انعطاف پذیری بلندمدت سیستم مالی اقداماتی را انجام دهند.