رتبه بندی اعتباری شرکت های بیمه ای همچنان چشم به راه اجرا

چابک آنلاین، زهرا نامداری، امروزه رتبه بندی شرکت های بیمه به یکی از سیاست های ضروری و عملیاتی در دنیا تبدیل شده و شرکت های رتبه بندی تلاش می کنند تا با ارزیابی شاخص‌های مختلف، عملکرد جاری یک شرکت بیمه را مورد ارزیابی قرار دهند.

شرکت های رتبه بندی اعتباری با ارزیابی و رتبه بندی شرکتها به سهامداران، مشتریان، بیمه‌گران و حتی مراجع نظارتی و نهادهای پشتیبانی رسمی  کمک می کنند تا چشم انداز مناسبی از افق پیش روی یک شرکت بیمه داشته باشند.

در حال حاضر پنج آژانس رتبه بندی مستقل شامل  Standard & Poor's، Moody's ، Kroll Bond Rating Agency (KBRA) ، Fitch و AM best ، معروفترین شرکت‌هایی هستند که قدرت مالی شرکت های بیمه را در عرصه بین الملل ارزیابی می کنند.

معیارهای رتبه بندی اعتباری شرکت های بیمه ای در هریک از شرکت های فوق متفاوت است و هرکدام از آنها مقیاس‌ها و استانداردهای رتبه‌بندی خاص خود را دارند.

به عنوان مثال شرکت اعتبار سنجی S&P به سرمایه گذاری هایی که شرکت بیمه با پول جمع آوری شده از بیمه گذاران انجام می دهد، وزن بیشتری می دهد.

شرکت اعتبار  سنجی AM Best هم به ارزیابی‌های کمی و کیفی قدرت ترازنامه، عملکرد عملیاتی، مشخصات تجاری و مدیریت ریسک شرکت بیمه‌گر می پردازد.

به نظر می رسد که شاخص‌های مختلفی برای رتبه بندی شرکت های بیمه ای وجود دارد.

شاخص هایی همچون رضایت مشتریان، تعداد شعب و نمایندگی های شرکت، محیط فیزیکی شرکت، سادگی و سرعت صادر کردن بیمه‌نامه، پاسخگویی شرکت در زمان نیاز بیمه‌گزار، دانش کارکنان درباره قوانین بیمه‌ای کشور و همچنین کیفیت ارتباط با مشتری.

در عین حال، سادگی و سرعت در پرداخت خسارت، تناسب شرایط بیمه‌نامه با نیاز مشتری، دادن اطلاعات کافی و متناسب با نیاز مشتری برای انتخاب و قدرت خرید پوشش‌های تکمیلی بیمه‌نامه، حق‌بیمه و تخفیف مناسب، دادن اطلاعات مناسب و کافی درباره نحوه دریافت خسارت از بیمه‌گر، رسیدگی به شکایات و پاسخگویی، پرداخت مبلغ خسارت کافی متناسب با تورم اقتصادی از جمله دیگر موارد تاثیرگذار بر رتبه بندی شرکت های بیمه است. 

درمجوع ، معیارهای رتبه بندی شامل مجموعه ای از اقدامات کمی و کیفی در ارزیابی بیمه گر است وسلامت مالی شرکت و همچنین عوامل اقتصادی و نظارتی در آن تاثیر بسیاری دارد.

باوجود اهمیت زیادی که در مورد رتبه بندی شرکت های بیمه در دنیا وجود دارد اما هنوز در ایران از شیوه‌های رایج رتبه بندی اعتباری که در دنیا مطرح است استفاده چندانی نمی شود.

محمدرضا عربی مزرعه شاهی، عضو هیات مدیره شرکت بیمه آسیا به چابک آنلاین گفته که به دلیل عدم وجود یک ساختار ارزیابی ریسک هیچ یک از شرکت ها ارزیابی نشدند و به دلیل اینکه ساختار رتبه بندی در کشور وجود ندارد احساس نیاز به رتبه بندی نیز کمرنگ شده است. 

به اعتقاد وی، رتبه اعتباری به عنوان شناسنامه شرکت بیمه است و هر شرکت بیمه ای که بخواهد وارد فضای بین المللی شود حتما به رتبه اعتباری نیاز دارد و اگر رتبه اعتباری نداشته باشد در مواجهه با شرکت های خارجی دچار مشکل می شود.

برکسی پوشیده نیست که درحال حاضر شرکت های بیمه ای فعال در ایران تنها از منظر توانگری مالی و آیین نامه 69 مصوب شورایعالی بیمه که میزان توانایی شرکت های بیمه در پرداخت خسارت را می تواند تعیین کند، مورد ارزیابی قرار می گیرند.

در این بین ، بیمه مرکزی به عنوان متولی صنعت بیمه کشور، تنها با اعلام میزان توانگری مالی، شرکت های بیمه را رتبه بندی می کند.

هرچند که در زمینه نحوه محاسبه توانگری مالی هم نقدهای بسیاری مطرح شده و گفته می شود که نواقص زیادی در رتبه بندی توانگری مالی که در حال حاضر در صنعت بیمه انجام می شود وجود دارد. 

علیرضا حجتی، عضو هیات مدیره شرکت بیمه کارآفرین به چابک آنلاین گفته که اگر بخواهیم رتبه بندی را به معنای واقعی اجرا کنیم بازهم به آیین نامه توانگری مالی می رسیم و این آیین نامه در حال حاضر نقاط ضعف بسیاری دارد که بیمه مرکزی هم کامل به این نقاط ضعف اشراف دارد. 

به اعتقاد حجتی، تا زمانی که نقاظ ضعف آیین نامه توانگری مالی برطرف نشود نمی توان رتبه بندی شرکت‌ها را اجرایی کرد، زیرا رتبه بندی دارای یک شاخص هایی است که ابتدا باید آن شاخص ها اصلاح شود. 

یکی دیگر از مواردی که منتقدان درخصوص نحوه ارزیابی توانگری مالی شرکت های بیمه ای عنوان می کنند، درنظر گرفتن توانگری مالی رتبه یک برای همه شرکت های بیمه است، آنهم در شرایطی که فاصله بسیار زیادی بین سرمایه ثبتی شرکت های بیمه ای و ظرفیت نگهداری ریسک آنها وجود دارد.

درحال حاضر چندین شرکت رتبه بندی فعال در کشور وجود دارند که شناخته شده ترین آنها، آیس، ایران، حافظ سامان ایرانیان، سنجینه، برهان و توانم (توان اعتباری من) هستند.

اما با این وجود به نظر می رسد که فعالان صنعت بیمه به گزارش توانگری مالی که مورد تایید بیمه مرکزی است بسنده کرده اند چراکه با وجود چندین شرکت رتبه بندی در کشور تعداد انگشت شماری از شرکت های بیمه خود را درمعرض ارزیابی این شرکت ها گذاشته اند.

مجید مشعلچی فیروزآبادی، قائم مقام رییس کل بیمه مرکزی به چابک آنلاین گفته که رتبه بندی شرکت های بیمه ای و اعتبارسنجی بیمه گذاران جزو برنامه های بیمه مرکزی در سال 1402 است و افزوده که یکی از مولفه های رتبه بندی شرکت های بیمه براساس آیین نامه اصلاح شده توانگری خواهد بود زیرا در حال حاضر این رتبه بندی عموما براساس تولید حق بیمه است که همه نسبت به آن اعتراض دارند. 

محمود حق وردیلو سرپرست معاونت نظارت بیمه مرکزی هم گفته که در دنیا ،رتبه بندی کار موسسات مربوطه است و بیمه مرکزی هم در این راستا حرکت می کند و از موسسات رتبه بندی که در ایران شکل گرفته ‌اند کمک خواهد گرفت، ضمن آنکه در هیچ کجای دنیا نهاد ناظر بیمه راسا شرکت های بیمه را رتبه بندی نمی کند.!

حتی علی بنیادی نائینی، عضو هیات عامل و معاون طرح و توسعه بیمه مرکزی به چابک آنلاین گفت که شرکت های بیمه ای از منظر  توسعه نوآوری رتبه بندی می شوند که در این راستا می توان برای آنها سطح بلوغ  تعریف و اقدامات خوبی که انجام شده رابه دیگران هم معرفی کرد. 

بیان این سخنان از سمت مدیران نهاد ناظر صنعت بیمه نشان می دهد که بیمه مرکزی به خوبی از لزوم رتبه بندی شرکت های بیمه ای آگاه است.

حال طبق آنچه گفته شد و باتوجه به اینکه کمتر از ۵ ماه به پایان سال ۱۴٠۲ باقی مانده باید دید که بیمه مرکزی تا چه حد به وعده خود وفادار خواهد ماند؟

شفافیت مهمترین ره آورد رتبه بندی اعتباری شرکت های بیمه است.

ناگفته پیداست که بیمه گذاران حق دارند که از وضعیت شرکت های بیمه اطلاع داشته باشند تا با آگاهی از شرایط ریسک پذیری آنها بیمه نامه مورد نیاز خود را تهیه کنند.

در کنار آن ، با توجه به اینکه سهام عمده شرکت های بیمه ای  در بازار سرمایه خرید وفروش می شود، بدون شک با رتبه بندی اعتباری ،شفافیت بیشتری از شرکت ها به دست خواهدآمد ومعامله گران بازارسهام با اطلاع دقیقتر از وضعیت شرکتها وارد چرخه خرید و فروش سهام این دست شرکتها خواهند شد.

فراموش نکنیم که قانون وظیفه دفاع ازحقوق بیمه گذاران را برعهده بیمه مرکزی گذاشته و رتبه بندی اعتباری شرکت های بیمه ای به بیمه گذاران بزرگ و کوچک کمک می کند تا از قدرت و توانایی مالی شرکت بیمه در پرداخت خسارت مطلع شوند.